Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1888, Blaðsíða 36

36
eklíi spurt um, hvort hann liaíi kennt hörnum, eða van-
ið pau, heldur hvort hann vilji kenna fyrir svo og svo
lítið. J>etta er fjarstætt hinu rjetta, en pó eðlilegar af-
leiðingar af fátæktinni og erfiðleikunum.
Nú er svo ástatt fyrir oss, að alpýðufræðsla vor er
orðin á eptir annara landa, par hefur henni svo fjarska
fleygt fram á pessum síðasta mannsaldri; um sama tirna
hefur prestsembættum á landi hjer verið mjög fækkað,
svo víða eiga prestar óhægra með að líta eptir og leið-
beina barnafræðslu í söfnuðunum; vjer purfum að fá
eitthvað í staðinn fyrir pá presta, sem teknir eru burtu,
vjer purfum að fá einhver meðul í hendur, er megi
bæta með alpýðumenntunina, pví mjög er peirri pjóð
illa farið, sem stendur á baki annara í menningu og
pekkingu; liún hlýtur að veslast upp og deyja. Yjer
purfum að fá upp góða alpýðuskóla, með góðum kenn-
urum, par sein pjettbyggt er, en umgangsskóla í sveit-
um. Nú myndi margur segja, að eigi batnaði stórum
hagur alpýðu, pótt hún iærði meira, pví að flestir, sem
læra, pykjast ofgóðir til að vinna og hver á pá að vinna,
•ef allir lærðu ? Jeg myndi líka spyrja svona, ef al-
pýðuskólarnir kæmu peirri stefnu inn hjá altnenningi,
pá væri peir ekki menntandi, heldur spiliandi. En pað
er einmitt alpýðumenntunin, sem á að rýina burtu öll-
um óhollum liugsunarhætti; pað er einmitt alpýðuskól-
inn, sem á að vaka yfir og la<>a pað í aldarhættinum,
sem miður fer, og pað er kannske enn pá stærra ætl-
unarverk lians, en nokkurn tíma kennsla hinna sjerstöku
námsgreina, pó pað í raun og veru sje óaðskiijanlegt.
J>að er kannske hvergi jafnmenntuð alpýða sem í Ame-
ríku, og pað er hejdur livergi, sem vitina er höfð jafn-
mikið í heiðri. pað, að fyrirlíta vinnuna, og jafnvelað
skammast sín fyrir hana, er hin skaðlegasta og aum-
ingjalegasta hugsun, sem á rót sína að rekja frá aðals-