Búfræðingurinn - 01.01.1941, Blaðsíða 36

32
BÚFRÆÐINGURINN
í fyrsta lagi, að leiða burtu af yfirborði landsins og úr jarð-
veginum allt það vatn, sem beint eða óbeint skaðar vöxt
gróðursins, og lækka stöðu grunnvatnsins eftir því, sem nauð-
syn ber til.
í öðru lagi að framræslan sé framkvæmd þannig, að hinar
ræktuðu jurtir nái til heilnæms vatns, sem þeim er nauðsyn-
legt til vaxtar og þroska.
Við framkvæmd framræslunnar ber að taka fullt tillit til
hvorutveggja þessara atriða, með hliðsjón af kröfum þess
gróðurs, sem rækta á í landinu, og jarðvegsástandsins, dýpt
jarðlagsins, af hverskonar efnum það er samsett og hvernig
grunnflötur sá er, sem það hvilir á.
Með framræslunni er samkvæmt þessu stefnt að því, að
gróður sá, sem ræktaður er, fái hæfilegt vatn og vatnsmagnið
sé sem næst kjörstigi þeirra jurta, sem ræktaðar eru.
Það er sjaldnast vandkvæðum bundið að gera sér grein
fyrir, hvernig yfirborðsvatnið verði leitt burtu frá ræktunar-
landinu. Hitt er meiri vandkvæðum i)undið að álcveða,
hvernig með neðanjarðarvatnið skuli íarið, hve djúpt þuri'i að
ræsa svo að hin heppilegasta vatnsstaða náist, og að velja
framræslukerfinu það fyrirkomulag, er á ódýrastan og örugg-
astan hátt nær því markmiði, sem stefnt er að.
Hversu djúpt þarf að ræsa, fer eftir eiginleikum jarðvegsins,
grunnlagi því, er hann livílir á, og því, til hverskonar rækt-
unar hann verður notaður í framtíðinni. Dýpt ræslunnar
er auk þess háð liallaskilyrðum staðarins, og meiri eða minni
íjarlægð milli þurrkslcurða og ræsa breytir því, hve djúpt er
ræst.
Þar sem jarðvegur er þannig, að hann hefir xniklar hár-
pípuverkanir, ]xá er réttmætt að ræsa djúpt. Það eykur loft-
rými jarðvegsins og regnvatnið sígur fljótar niður í hann.
Sé ástand jarðefnanna gagnstætt þessu, hárpípuverkanirnar
litlar, er óráðlegt að djúpræsa jarðveginn. I slíkum jarðvegi
þarf viðhaldsvatnið, sem jurtirnar l'á, að koma neðan frá,
vegna þess hve regnvatnið sígur hratt niður. Jarðvegurinn
geymir ekki nógan forða fyrir eyðslu gróðursins. Sé grunn-
vatnið þá grunnt undir yfirborði, getur lrjómoldarlagið fengið
viðhaldsvatn frá því, en sé djúpt á grunnvatninu, nær hár-
pípuvatnið ekki þeirri hæð í jarðveginum, að i-ætur jurtanna
nái til þess. í rakaheldnum jarðvegi fá efri jarðlögin í þurrka-