Búfræðingurinn - 01.01.1941, Blaðsíða 130

126
BÚFRÆÐINGURINN
Það er ekki unnt að gefa almennar reglur fyrir því, hve
mikil framræslan eigi að vera, því þar koma mjög mörg áhrifa-
atriði til greina. Þar kemur meðal annars til greina, hve
langur áveitutíminn er, og hve vel er með áveitunni séð fyrir
vatnsþörfinni, og hvort veðurfarið getur haft áhrif á vatns-
magnið, sem áveitulandið fær. Auk þess kemur og til greina
ástand jarðvegsins, bæði hvað viðkemur eðlisástandi hans og
efnasamsetningu.
Þar sem áveita hefir takmarkað vatn og áveitutíminn er
stuttur framan af vori, en vatn er ekki haft á engjum á öðr-
um tímum árs, má búast við að mikil framræsla dragi úr
eftirtekjunni. Þetta verður þó aðeins tímabundið meðan
gróðurfarsbreytingar fara fram, því breyttu jarðvegsástandi
fylgir jafnan gróðurfarsbreyting fyrr eða síðar. Sé landið vel
fram ræst og áveitutíminn stuttur, þá má búast við, að vall-
lendisjurtir komi í stað staranna.
Þar sem áveitutíminn er langur, vetrar- og haustáveita notuð
og voráveita fram um Jónsmessu eða lengur eftir tíðarfari, þá
er mjög áríðandi að framræslan sé i sem beztu lagi yfir þann
liluta af gróðrartímabilinu, sem eftir er. Sé vel séð fyrir vatns-
þörfinni, hvort heldur er þurrka- eða votviðratíð, þá á að hafa
framræsluna í öruggu lagi. Með því einu móti er hægt að hafa
fullt vald á hagnýtingu vatnsins.
Vegna eðlisástands jarðvegsins og efnasamsetningar hans
koma til greina sömu áhrifaatriði sem við framræslu til tún-
ræktar.
í) Fyrirkomulag framræslunnar. Auk þess sem áður er
tekið fram um aðalaffallskurðinn í framræslukerfi áveitu-
svæðis, er þess að geta, að skurðurinn á helzt að vera óháður
uppistöðunni í áveituhólfunum, þannig að hann geti tekið
móti og þurrkað eitt eða fleiri áveituhólf, enda þótt flæði sé
haft í öðrum hólfum, er afrennsli hafa til hans. Séu áveitu-
hólfin stór, þá nægja ekki eingöngu skurðirnir meðfram flóð-
görðunum til þurrkunar, og eru því lagðir aukaskurðir. Liggi
affallsskurður meðfram áveituhólfi utan hliðarflóðgarðs, er
hægt að leggja þurrkskurði þvert við aðalhalla landsins út til
affallsins, annars eru skurðir lagðir eftir aðallialla landsins
þvert á þurrkskurðinn, er liggur meðfram flóðgarði neðst í
liólfinu. Hversu þélt þessir skurðir liggja fer eftir því, hvernig
jarðvegurinn leiðir vatnið til þeirra. í mýrarjörð, sem ekki er