Búfræðingurinn - 01.01.1941, Blaðsíða 92

88
BÚFRÆÐINGURINN
er notað var til athugunar. VatniS stendur i áveituhólfinu fram til
19. júní án þess í þaS væri hætt. Þá er vatniS því nær tært og er
tekiS til rannsóknar. í sjálfgerSri gröf viS áveituliólfiS, sem var
þar áSur en veitt var á og þar sem grunnvatn jarSvegsins þá stóS
30 cm undir botnfleti grafarinnar, sígur vatn úr áveituhólfinu gegn
um þriggja metra breitt jarShaft, og var vatn þetta rannsakaS degi
eftir aS í gröfina var sigiS úr áveituhólfinu. Eftirfarandi tölur
sýna, hvernig verSmæt efni aukast í vatninu, reiknaS i mg í lítra:
n2 R2Os k2o CaO
1. Vatn úr Þjórsá 1,20 0,15 1,0 7,50
2. _ — áveituh 0,19 8,00
3. SigiS gegnum jarSveginn 2,40 0,20 2,05 7,50
ÞaS er ljóst af þessum tölum, að jarðsigsvatniff hefir rænt jarff-
veginn efnum, og þó fullnaSarrannsókn á vatni áveituhólfsins
yrSi ekki gerS, þá er ástæSa til aS ætla, aS i jafn greiSfæru sam-
bandi miili jarSsigsvatnsins og vatnsins í áveituhólfinu hafi hin upp-
leystu efni þess verulega aukizt. EfnatapiS verSur mest á köfnunar-
efninu og kalíinu, minna á fosforsýrunni, enda eru fosforsýru-
söltin i íslenzkum jarSvegi í torleystari samböndum. Köfnunar-
efnistapiS getur þó væntanlega ekki veriS mikiS á landi, þar sem
ummyndun jurtaleifanna er skammt á veg komin, en á framræstu
áveitulandi og vallendi eru miklar líkur fyrir köfnunarefnistapi.
Kalisamböndin eru auSleystari, og af þeim má búast viS tapi, enda
hefir komiS í Ijós á túnum í EyjafirSi, er notiS hafa seytluáveitu,
aS þau eru i kalíþörf, enda þótt almennast sé þar, aS tún, sem
engrar áveitu hafa notiS, séu ekki í þörf fyrir kalí.
Auk uppleystu efnanna, sem í vatninu eru, finnst alltaf meira
eSa minna af föstum efnum í því, bæSi af lífrænum og ólífrænum
uppruna. Þegar vetrarveSrin skafa snjóinn af hæSum og ásum,
þá svarfast jafnan úr yfirborSi jarSvegsins. Þannig verSa velrar-
fannirnar meira eSa minna blandaSar smámuldum jarSefnum, er
berast meS leysingavatninu út til farveganna, er bera vatniS fram.
SamhliSa því, sem leysingavatniS rennur fram á hallandi landi,
tekur þaS meS sér möl, sand og leir og önnur laus jarSefni. í þessu
leysingavatni felst mikiS af verSmætri jurtanæringu. ÞaS er líka
óhrekjandi reynsla, aS einmitt þau efni koma að mjög miklum
notum fgrir vöxt jurtanna. VorflóS ánna víSsvegar um landiS vara
oft ekki nema fáa daga á ári, er þau flæSa yfir hakka sína á engja-
lönd. Eftir flóSin eru engjarnar svartar i rót af föstu efnunum,
er setjast til og verSa eftir. Áhrifin af slikum flóSum eru meS sár-
fáum undantekningum örugg grasspretta. Þessar undantekningar
eru ár, þar sem aSalframburSurinn er smámulinn vikur. Þar virSist
gróSurmagn framburSarins vera minna. Mestur er framburSur