Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1994, Blaðsíða 55

Breytileg orðaröð í sagnlið
53
muninn á OV- og VO-málum megi skýra með mismunandi gildi haus-
færibreytunnar (head parameter); þ.e. þeirrar færibreytu sem ræður því
hvoru megin við hausinn (hér sögnina) fylliliðir standa. Ef við höldum
því fram að sumar setningar í forníslensku verði að leiða af OV-grunni,
en aðrar af VO-grunni, virðumst við vera í vanda. Hvernig getur tvígild
færibreyta haft tvö mismunandi gildi í einu og sama málinu; verið bæði
plús og mínus? Athugið að einn og sami málnotandinn hlýtur að hafa
haft bæði OV- og VO-raðir á valdi sínu; en ef við höldum því fram að
tvígild færibreyta geti haft bæði gildin í málkerfi eins og sama málnot-
andans virðist það jafngilda því að afneita færibreytunni algerlega.
Mér virðist að eðlilegasta og einfaldasta lausnin sé sú að segja að
hausfæribreytan hafi vissulega ekki haft tvö ólík gildi í fornmáli; þess
í stað hafi hún verið án gildis (unspecified). Hægt er að líkja þessu
við hljóðfræðilega þætti. í íslensku eru /f/ og /v/ aðgreinandi í fram-
stöðu, en í innstöðu eru þau í fyllidreifingu; [vj kemur fram á undan
rödduðum hljóðum en [f] á undan órödduðum. Það hljóð sem við fá-
um er því annaðhvort raddað eða óraddað, en í raun og veru er engin
þörf á að velta því fyrir sér hvort fónemið sé [+raddað] eða [-raddað]
í baklægri gerð. Miklu eðlilegra er að segja einfaldlega að baklægt
sé fónemið tannvaramælt önghljóð, með röddun ótilgreinda; en vegna
þess að málhljóð (andstætt baklægu fónemi) verður að vera annaðhvort
raddað eða óraddað lagar hljóðið sem við framleiðum og heyrum sig
að umhverfinu hvað varðar röddun.
Eg sé ekkert sem mælir gegn því að setningafræðilegar færibreytur
séu líka án gildis í einstökumtilvikum. Grundvallaratriði í hugmyndum
um færibreytur er að þær séu í einhverjum skilningi „til“ þegar börn
fæðast; máltakan felist svo í því, m.a., að gefa þessum færibreytum
gildi út frá því máláreiti sem barnið verður fyrir. Oft er talið að börn
nýti sér aðeins „positive evidence“ í máltökunni, en ekki „negative
evidence“. Það þýðir að barnið getur aðeins ályktað út frá því sem það
heyrir, en ekki út frá því sem það heyrir ekki.
Ef þær setningar sem börn á máltökuskeiði heyrðu í raun og veru fyrr
á öldum voru jafn fjölbreyttar og þær sem textar frá þessum öldum hafa
að geyma, þá er við því að búast að börnin hafi átt í erfiðleikum með það