Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Side 9

KATRÍN AXELSDÓTTIR
Eigin(n)
Lýsingarorðið sem fór sínar eigin leiðir
Þeir, sem fengið hafa bækur að láni hjá mér, annað hvort
úr eiginni eign minni eða úr bókum „Tilraunafélagsins“,
eru vinsamlegast beðnir að skila þeim til mín hið bráðasta.
(Auglýsing í Morgunblaðinu 22. maí 1918)
1.Inngangur
Lýsingarorðið eigin(n) er um margt sérstakt.1 Hvað beygingu varðar
greinir orðið sig allmjög frá öðrum lýsingarorðum:
(1) a. Venjuleg beyging orðsins í nútímamáli er frábrugðin beygingu
allra annarra lýsingarorða í málinu.
b. Orðið tekur ekki veikri beygingu eins og flest önnur lýsingar-
orð gera, þótt setningafræðilegt umhverfi krefjist að öðru jöfnu
veikrar beygingar (minar eigin bœkur, *mínar eignu bækur,
sbr. minar göntlu bækur).
c. Orðið stigbreytist ekki eins og flest lýsingarorð geta gert, hvorki
með viðskeytingu (feignari - *eignastur) né atviksorðsmynd-
unum meira og mest.
Reyndar er ástæða til að spyrja hvort eigin(n) sé í raun og veru lýsing-
arorð. Þótt þannig sé það jafnan greint er sú greining ekki hafin yfir
vafa enda á orðið ýmislegt sameiginlegt með fomöfnum.
í þessari grein verður sjónum einkum beint að beygingu orðsins og
breytingum á henni í aldanna rás, en einnig kemur notkun orðsins og
staða í setningum nokkuð við sögu. Meginspumingamar em tvær:
(2) a. Hvemig var beygingin í fomu máli og hvemig hefur hún breyst?
b. Af hverju breyttist beygingin á þann hátt sem hún gerði?
1 Eg kann Haraldi Bemharðssyni ritstjóra og ónafngreindum yfirlesurum bestu
þakkir fyrir gagnlegar ábendingar. Þeir mörgu sem hafa nennt að ræða við mig um
efnið eða aðstoða við dæmaleit og heimildaöflun eiga einnig miklar þakkir skildar.
íslenskt mál 29 (2007), 7-66. © 2008 íslenska málfrœðifélagið, Reykjavík.