Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Qupperneq 41

Eigin(n) 39
Astæða er til að velta fyrir sér tíðni para eins og eiginkona og eigin
kona. Hugsanlegt er að slík pör hafi verið óvenjumörg í samanburði
við orð þar sem eigin gat aðeins verið fyrri liður, eins og eigingirni.
Spumingin er þá sú hvort pörin í miðdálkinum í (26) hafi verið
óvenjumörg í samanburði við orðin í dálkinum lengst til vinstri:
(26) Forliður Forliður EÐA iýsingarorð Lýsingarorð
eigingimi eiginkona - eigin kona eignir verðleikar -» eigin
leikar
eiginleiki eiginbóndi - eiginn bóndi eiginsystir - eigin systir eiginsonur - eiginn sonur eiginland - eigið land eiginborg - eigin borg eigintunga - eigin tunga eignar leiðir -» eigin leiðir
Að þessu er ekki auðvelt að komast.68 En ef strengir eins og þeir sem
sjá má í miðdálki (26) vom í raun og vem mjög algengir hefur það
hugsanlega haft áhrif á lýsingarorðin í dálkinum lengst til hægri (sem
geta auðvitað komið fyrir í ótal samböndum eins og punktamir eiga að
sýna); beyging þeirra breytist fyrir áhrif hins stóra fjölhæfa hóps í
miðdálki.69 Til samanburðar er hér sams konar uppsetning fyrir lýs-
ingarorðið stór.
(27) Forliður
stórveldi
stórmennska
stórmenni
stórhýsi
Pörin í miðdálkinum í (27) em kannski ekkert sérlega mörg miðað við
orðin í dálkinum lengst til vinstri. Auk þess hafa strengir miðdálks-
68 Tíðni orða í ritum endurspeglar auðvitað ekki endilega raunverulega tíðni orð-
anna. En mér hefur þó virst að í eldri ritum séu strengir eins og í miðdálki í (26) tals-
vert algengari en orð eins og sýnd eru í dálkinum lengst til vinstri.
69 Vissulega er ólíklegt að strengir eins og eiginkona og eigin kona hafi verið full-
komlega samhljóða; væntanlega hefur annar borið eina aðaláherslu en hinn síðari
tvær. En munurinn hefur kannski ekki verið svo mikill að hann hafi skipt máli.
Forliður EÐA lýsingarorð
stórveisla - stór veisla
stórhertogi - stór hertogi
Lýsingarorð
stórir bílar
stórar íbúðir
stórt bam