Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Blaðsíða 75

Forsaga og þróun orðmynda ... 73
Hreinn að g hafi fallið brott á milli langs sérhljóðs (eða tvíhljóðs) og
j á 13. öld en nokkru síðar á milli stutts sérhljóðs og i. Um hið síðara
tilfærir hann myndina vegi.4
Hér hefur sú breyting orðið á hugmyndum Hreins að í stað þess að
gera einungis ráð íyrir tvíhljóðun stuttra sérhljóða á undan [j] telur
hann þau nú ýmist hafa lengzt eða tvíhljóðazt. Við þessa skoðun
heldur hann sig enn 1977 (sbr. Hrein Benediktsson 1977:42).
Að því er þróun önghljóðsins g varðar endurtekur Hreinn í grein
frá 1964 að það hafi fallið brott á undan i eðaj á 13. og 14. öld (Hreinn
Benediktsson 1964:56). Þótt ekki sé það tekið fram er með brottfalli g
á undan j líklega aðeins átt við stöðu á eftir löngu sérhljóði (eða tví-
hljóði). Nokkru síðar talar Hreinn um veiklun og brottfall g („re-
duction and loss of g“) sem fyrst hafi orðið á milli langs sérhljóðs og
óatkvæðisbærs i, þ.e. j, í myndum eins og fleygia en seinna einnig á
niilli sérhljóðs og atkvæðisbærs i í myndum eins og fleygi og vegi
(Hreinn Benediktsson 1969:24-25).
Af lýsingum Hreins er ljóst að hann hefur talið g á undan i hafa
verið ffamgómmælt önghljóð er lenging eða tvíhljóðun undanfarandi
stutts sérhljóðs hafi átt sér stað. Hins vegar segir hann ekkert um það
hvenær þetta framgómmælta önghljóð hafí komið til sögunnar, hvort
það hafi lengi verið til í málinu eða orðið til úr uppgómmæltu öng-
hljóði skömmu fýrir áðumefndar sérhljóðabreytingar. Ef hið síðara er
nær sanni hefur Hreinn væntanlega litið svo á að framgómun uppgóm-
mælts önghljóðs hafi einmitt orsakað sérhljóðabreytingamar.
Ekki er jafnljóst hvert hljóðgildi g á eftir löngu sérhljóði (eða tví-
hljóði) og undan j hefur að mati Hreins verið. Óvíst er að hann hafi
alitið það hafa verið framgómmælt önghljóð. í því sambandi má nefna
þá skoðun hans að brottfall g á undan j hafí verið eldra en brottfall g
4 Þessi orð Hreins fela í sér eftirfarandi mótsögn: Annars vegar er gert ráð fyrir
kngingu eða tvíhljóðun stuttra sérhljóða á undan ,,[j]“ (= g) (sem enn er ekki fallið
brott); hins vegar er sagt að ,g“ (= [j]) hafi fallið brott á eftir stuttu sérhljóði (þ.e.
serhljóði sem enn hafði ekki lengzt eða tvíhljóðazt). Samkvæmt þessu hefði mynd
eins og vegi orðið að *vei. — Hér er þó aðeins um ónákvæmni í orðalagi að ræða.
Hreinn á við að g hafi fallið brott eftir að undanfarandi sérhljóð hafði lengzt eða tví-
hljóðazt.