Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Qupperneq 118

116
Ari Páll Kristinsson
málbreytingu eða hefur hún engin merkjanleg áhrif? Hvenær
leiðir málvöndun til ofvöndunar? Festast málform, sem verða
til við ofvöndun, í sessi sem málvenjur? Hvaða aðferðum hef-
ur verið beitt gegn þágufallshneigð í íslensku? Hverjir eru að
verki? Hvers vegna? Hverju hefur það skilað? Þá viðleitni má
einnig bera saman við önnur afskipti af íslenskum málformum,
t.d. af beygingu orða af gerðinni lœknir eða af flámæli. Af
hverju hefur árangurinn verið misjafn? Skiptir máli hvaða
aðferðum var beitt, hvaða samfélagsstofnanir voru að verki,
með hvaða aðferðum og á hvaða tímabilum? Eru sum svið
málsins auðveldari viðfangs en önnur þegar kemur að slíkum
afskiptum af málnotkun fólks? Einnig vaknar í þessu sambandi
t.a.m. spumingin um það hvemig málvillur „verða til“, þ.e.
hvaða aðstæður leiða á mismunandi tímum og í ólíkum sam-
félögum til þess að málfyrirbæri fái þann stimpil og hvort og
þá við hvaða skilyrði þau breytast (aftur) úr málvillum í
ómarkaða valkosti í málnotkun.
g. Málakennsla og innflytjendur
Mismunandi áherslur í kennslu í móðurmáli innflytjenda ann-
ars vegar og í opinbem máli í nýja landinu hins vegar em alþekkt
álitamál a.m.k. í Norður-Evrópu undanfama áratugi. Þetta at-
hugunarefni mætti skoða út frá mjög mörgum mismunandi
samfélagslegum þáttum.
h. Lærð orðmyndun
Hér er átt við markvissa myndun nýrra orða efitir tilteknum
aðferðum og í ákveðnum tilgangi. Lærð orðmyndun er oflt ná-
tengd auðgun máls, sjá lið (13r). Athugun á lærðri orðmyndun
getur beinst að því hvað greinir hana frá virkri orðmyndun
(sbr. t.a.m. Sigurð Jónsson 1984) en einnig og ekki síður að
því hverjir stunda hana og hvers vegna — og jafnvel hvaða
árangri þeir ná við að breiða út orð sín. Athuga ber í þessu
sambandi að margt annað en andóf gegn erlendum máláhrifum
getur valdið því að fólk telur sig þurfa að búa til ný orð og
grípur til lærðrar orðmyndunar í því skyni. Þar má nefna jafn-
réttissjónarmið, sbr. lið (13e), kynningu á nýrri vöru eða þjón-
k