Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2007, Qupperneq 198

196
Ritdómar
aðir þannig að þeir tjái afstöðu þess aðila sem frumlagið visar til (e. subject referent)
en ekki afstöðu mælandans:
(4)a. Hann lítur vel út.
b. Hann lítur vel út af ásettu ráði.
í (4a) er það mat mælandans að sá aðili sem frumlagið vísar til líti vel út en frumlags-
bundni ákvæðisliðurinn af ásettu ráði í (4b) breytir túlkun okkar í þá átt að það hafi
verið ffumlagsaðilinn sem hafi lagt sig sérstaklega fram um að líta vel út og að (4b)
segi því ekkert til um afstöðu mælandans til útlits frumlagsaðilans. Því er haldið fram
í ofannefndri grein að undirflokkur þessara sagnasambanda með aukafallsfrumlögum
hafi „grammatíkalíserað" afstöðu mælandans. Þess vegna er ekki hægt að nota ákvæð-
isliði sem eru bundnir af frumlaginu með þessum sagnasamböndum.
Hér er því alveg ljóst að háttaratviksorðið vel og önnur af því tagi eru notuð til
þess að tjá afstöðu mælandans til innihalds segðarinnar og því spuming hvort hægt sé
að tala um skýra undirflokka háttaratviksorða annars vegar og atviksorða sem tja
afstöðu mælandans hins vegar. Þar sem töluverðu plássi er varið annars staðar í bók-
inni til þess að fjalla um álitamál af þessu tagi, t.d. í 3. kafla um forsetningar og agnir,
hefði verið vel við hæfi að benda á að ekki eingöngu atviksorðin í (1) tjái afstöðu
mælandans heldur geti háttaratviksorð gert það líka.
3.3 Fjöldi þolfaltsfrumlagssagna að fornu og nýju
í rammakafla á bls. 320 um fjölda þolfalls- og þágufallssagna í íslensku segir eftir-
farandi:
Þessar tölur [þ.e. 15 dæmi um þolfallsfrumlög í nútímamálstextum á móti 70 um
þágufallsfrumlög] benda m.a. til þess að þolfallsfrumlög séu mun minna notuð
en þágufallsfrumlögin, þ.e. að þau komi ennþá sjaldnar fyrir en fjöldi sagnanna
gæti gefið tilefni til [þ.e. fjöldi þolfallssagna er 160 í íslensku á meðan fjöldi
þágufallssagna er 225, samkvæmt textanum] ... Þetta bendir til þess að sagnir
með þolfalisfrumiagi séu að deyja út með einum eða öðrum hætti ... [letur-
breyting mín, JB]
Tölumar em sýndar í töflu 1, sbr. bls. 320 (JGJ = Jóhannes Gísli Jónsson, JB = J°'
hanna Barðdal).
Tafla 1: Tölur um fjölda þolfalls- og þágufallsfrumlaga, sbr. bls. 320.
JGJ 1997-1998 JGJ 2003 JB 2001
Þolfallsfrumlög 60 160 15
Þágufallsfmmlög 120 225 70
Tölumar í dálkinum lengst til hægri um fjölda þolfalls- og þágufallsfrumlaga í nútím3'
málstextum em teknar úr doktorsritgerð minni (JB 2001 = Jóhanna Barðdal 200 la) CI1