Andvari

Årgang

Andvari - 01.06.2011, Side 60

Andvari - 01.06.2011, Side 60
58 GUÐRÚN KVARAN ANDVARI 1) Að stuðla að því að nýjungar í máli brjóti ekki í bága við málkerfið, hvorki beygingar né hljóðkerfi; 2) Að reyna að forðast að sama hugtak fái fleiri en eitt nýtt heiti, eins og oft vill verða þegar sérfræðingar í mismunandi greinum stinga upp á nýyrðum til að þýða erlend fræðiheiti; 3) Að veita ráð og leiðbeiningar um aðlögun erlends orðs sem tekið er í málið ef fullnægjandi íslenskt orð hefur ekki fundist; 4) Að taka afstöðu til álitamála sem varða rétt mál og rangt þegar um er að ræða íslensk orð og orðalag.90 Eftir þessum reglum hefur í megindráttum verið farið síðan við svör og ráðleggingar Islenskrar málstöðvar og Orðabókar Háskólans og síðar málræktarsviðs og orðfræðisviðs Stofnunar Arna Magnússonar í íslenskum fræðum. A málnefndarárum sínum fjallaði Jakob nokkrum sinnum opin- berlega um íslenskt mál. I Pjóðviljanum 11. nóvember 1970 birtist greinin Lítil hugleiðing um íslenzkt mál91 en að baki hennar var þáttur- inn íslenskt mál sem fluttur var í Ríkisútvarpinu 26. október það ár. Þátturinn hafði vakið athygli og falaðist Þjóðviljinn eftir að fá að birta hann. Þar kemur vel fram hverjum augum Jakob leit á boð og bönn þegar að málvöndun kom.92 I þættinum ræddi Jakob fyrst um ritmálið og benti m.a. á að væru fyrirmyndir þess sóttar til eldri rita gæti svo farið að ritmálið yrði aftur- haldssamt í samanburði við mælt mál. Meginhluti erindisins fjallaði þó um talað mál, áhrif þess á ritmálið og þróun talmálsins. Afstaða Jakobs er mjög áhugaverð því að í samræmi við hana hlýtur hann að hafa stýrt málnefndinni og svarað fyrirspurnum. Því er best að láta hann sjálfan segja frá: Allar breytingar á máli eru í fyrstu „villur“ í þeim skilningi að þær brjóta í bága við einhverja þætti málkerfisins. En spurningin sem menn verða að leita svars við er einfaldlega þessi: hversu útbreidd þarf málbreyting að verða til þess að ekki sé lengur stætt á að kalla hana villu? ... Allar hugleiðingar um afstöðu manna til málbreytinga verða að styðjast við þekkingu á þróun málsins; menn verða að vita hvers eðlis andstæðingurinn er áður en lagt er út í bardagann, annars er hætt við að menn lendi í viðureign við vindmyllur. Reglustrekkingur og einstrengingsháttur leiðir til þess eins að breikka bilið milli talmáls og rit- máls, og felur auk þess í sér þann háska að menn skrifi steindautt og sviplaust mál af tómri hræðslu við að brjóta einhverjar reglur, raunverulegar eða ímynd- aðar. Menn skyldu aldrei gleyma því að málfræðireglur skólabóka eru leiddar af málinu eins og það birtist í bókum, en reglur skapa hvorki mál né stíl. Góður
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.