Andvari - 01.06.2011, Side 110

108
ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
ANDVARI
En það voru ekki síst íslensku tímaritin sem voru til vitnis um að fallið hafði
frá rithöfundur sem skipti íslenskt bókmenntalíf máli. Helgi Sæmundsson hóf
grein sína í Eimreiðinni með því að segja um Hemingway að hann sé „vafa-
laust áhrifaríkasta sagnaskáld tuttugustu aldarinnar" og skrifar síðar að sögur
hans rísi „í tákni sínu yfir stund og stað, þeim verður ekki markaður bás, þær
eru spegill aldarfars og sálarlífs, þar sem sérhver einstaklingur, stór eða lítill,
fer raunverulega með umboð heildar“. Hann nefnir undir lok greinarinnar að
Halldór Laxness standi „í augljósri þakkarskuld við Ernest Hemingway, þó að
bækur þeirra séu harla ólíkar. Laxness var nóg að sjá verklag Hemingways til
þess að nema nýja aðferð, sem á lítið eða ekkert skylt framar við meistarann,
en er samt óbeinlínis frá honum runnin“.13
Indriði G. Þorsteinsson, sem ýmsir töldu einnig standa í þakkarskuld við
Hemingway, skrifaði grein í Félagsbréf Almenna bókafélagsins og ræðir ein-
mitt „mikil áhrif“ hans sem rakin hafa verið „til ólíkustu manna, og nú, þegar
hann deyr má óhætt segja, að birtist eitthvað meitlað og málalengingalaust,
verði gagnrýnendum fyrst fyrir að rekja það til Hemingway“. Ef til vill er
Indriði hér að svara óbeint þeim sem töldu að verk hans, einkum skáldsagan
79 afstöðinni (1955), væru undir fullmiklum áhrifum frá Hemingway. Indriði
telur og að Hemingway kunni að hafa opnað „augu skrifandi manna fyrir
frásagnartækni íslendingasagna, sem Hemingway hefur nú sett í öndvegi utan
þess hóps, sem veit að stílviðhorf hans hefur verið til öldum saman á tungu,
sem lesin er af fáum“.14
í Tímariti Máls og menningar birtist þýðing Þorgeirs Þorgeirssonar
á grein eftir Cyrille Arnavon, sem telur skáldsöguna Hverjum klukkan
glymur vera „meistaraverk“, en þykir Gamli maðurinn og hafið einkennast
af „gerviklassísisma“ og tekur undir með þeim mikla fjölda gagnrýnenda
sem talið hafa Across the River and Into the Trees misheppnaða sögu; hún
minnir „okkur á form hinnar dauðu skáldsögu“ segir Arnavon.15 í Andvara
birtist þýðing Sverris Kristjánssonar á mun ítarlegri grein eftir áðurnefndan
Hemingway-fræðing, Carlos Baker. Hann fjallar í grein sinni um eftirlátin
handrit Hemingways (sem síðan hafa verið birt á bók), en rekur einnig feril-
inn og einkenni hinna ýmsu verka. Þótt hann ljúki ekki lofsorði á öll verk
Hemingways er athyglisvert að hann fer gegn ráðandi áliti gagnrýnenda á
áðurnefndri skáldsögu, Across the River and Into the Trees (sem ekki hefur
verið þýdd á íslensku); þetta er, segir hann, „miklu betri bók en almennt er
talið, þrátt fyrir veilurnar. Tíminn mun staðfesta gæði hennar. Hver sem efast
um þetta ætti að lesa hana aftur, nú þegar höfundurinn er látinn.“16

A