Andvari - 01.06.2011, Qupperneq 111

andvari
109
Á HÖTTUNUM EFTIR HEMINGWAY
Hemingway nemur land
Þegar litið er aftur til dánarárs Hemingways fyrir hálfri öld vekur það athygli
hversu mikið er um höfundinn fjallað hér á landi. Umfjöllun um verk hans
er jafnvel „flutt inn“ - færð inn á málsvæðið með þýðingum - en það vottar
á sinn hátt vægi höfundarins hér á landi og þörfina á umræðu um hann. En
hvenær hafði Hemingway ratað inn íslenskt menningarlíf og hvað hafði verið
þýtt af sjálfum verkum hans; hvar hafði það birst og hverjir þýddu?
Efist einhver um mikilvægi þýðinga í íslensku bókmenntalífi eftir að prent-
miðlun fer að láta verulega til sín taka á íslandi, er hinum sama hollt að fletta
hinum fjölmörgu blöðum og tímaritum sem gefin voru út á síðasta fjórðungi
nítjándu aldar og á fyrri hluta þeirrar tuttugustu (þar með talin þau sem
skrifuð voru að miklu eða öllu leyti á íslensku í Vesturheimi). Þýðingar eru
iðulega stór hluti lesefnis á þessum vettvangi, hvort sem litið er til bókmennta
eða annars almenns efnis; frá margskonar léttmeti yfir í vandaðar fræðslu-
greinar og viðurkennd verk heimsbókmenntanna. Þessa sér enn mjög lítinn
stað í skráðri bókmenntasögu, en í bók Svanfríðar Larsen, Af erlendri rót.
Þýdingar í blöðum og tímaritum á íslensku 1874-1910, má glöggt sjá hversu
lífleg þýðingariðjan er í blöðum og tímaritum á þessu tímabili.17 Jafnframt
rná segja að mikil samræða sé milli þessara prentmiðla og bókamarkaðarins,
yfirleitt á þann veg að efni úr blöðum og tímaritum er endurbirt í bókarformi.
Þegar líður fram á 20. öldina verður þessi samræða miðla fjölbreyttari:
kvikmyndahúsin og síðan útvarpið koma til sögunnar. Það er einmitt á slíkum
vegamótum sem maður finnur Hemingway fyrst fyrir þegar leitað er í íslensk-
um prentmiðlum frá öðrum fjórðungi 20. aldar. I aprílmánuði 1934 má sjá í
dagblöðum auglýsingu frá Gamla bíói sem hljóðar svo (Vísir, 14. apríl 1934):
Niður með vopnin!
Áhrifamikil og snilldarvel leikin talmynd í 10 þáttum
eftir hinni heimsfrægu skáldsögu Ernest Hemingway
„A Farewell to Arms“. Aöalhlutverk leika
Gary Cooper og Helen Hayes
sem allir muna eftir sem sáu myndina „Hvíta nunnan“
sem sýnd var í Gamla Bíó í vetur.
Börn innan 12 ára fá ekki aðgang.