Andvari - 01.06.2011, Page 141

ANDVARI
KONAN MEÐ AUGUN SEM HLUSTA
139
Ég veit að þetta verður þúsund krónum hærra á ári en árslaunin þín, pabbi. Mér þykir
það ekki síður leiðinlegt en ykkur. En hvað ætti ég að spara? ... Ég gæti farið sjaldnar á
tónleika og í leikhús, en vil það helst ekki því að það tilheyrir náminu ... Ég gæti sparað
við mig matinn. En þau áhugamál sem annaðhvort geta orðið mér til ga^ns eða auðgað
andann hjá mér eða öðrum vil ég takmarka eins lítið og unnt er ... [Ég] skil að þið
getið ekki keypt flygilinn en ætla að ráðleggja ykkur að selja píanóið ykkar strax. Ég vil
heldur að ekkert hljóðfæri sé heima en þetta því að það veldur mér aðeins þjáningum.
Ég vil ekki heldur snerta nóturnar í leyfunum. Þið skiljið það kannski ekki en ég held
að ég læri kannski meira af því að hafa ekkert hljóðfæri fremur en þetta píanó. Píanóið
mætti selja fyrir 600 krónur og það vel má nota peningana.39
Ekki gátu foreldrar Jóns horft aðgerðarlaus upp á son sinn, tengdadóttur og
barnabörn svelta heilu hungri. Þau tóku því í auknum mæli á herðar sér að
sjá fyrir syni sínum og fjölskyldu hans. Eigin útgjöld urðu þau að skera við
nögl. Jón bar í bætifláka fyrir sjálfan sig og kvaðst ekki velkjast í vafa um
að lífsstarf hans væri meira virði en flest annað. „[Þjessvegna er eg nú svona
síngjarn að eg ber hvorki ákveðna umhyggju fyrir konu, barni, foreldrum eða
systkinum. Og þó tek eg ekki á mig léttan kross.. J140 Svo mikil var fjárhags-
byrðin foreldrum Jóns að faðir hans varð að fresta áformum um að setjast í
helgan stein er hann var kominn á aldur.41
Þeim Annie og Jóni tókst loks að festa rætur í úthverfinu Rehbrúck fyrir
sunnan Potsdam árið 1931 eftir áralangt flakk. Fyrsta fasta heimili þeirra var
dökklitað tvílyft timburhús með sjö litlum herbergjum og garði þar sem þau
bjuggu ásamt dætrunum tveimur og vinnukonum.
Það kann að skjóta skökku við að þau Annie og Jón sem vart höfðu í sig og
á hafi notið krafta heimilishjálpar. Þótt foreldrar Anniear, þau Edwin og Gabi,
hafi verið stöndug fólust styrkir til dótturinnar aðallega í því að viðhalda því
hefðarlífi sem búist var við af hástéttarfólki með barnfóstru og eldabusku.
Fyrir brýnustu nauðsynjum áttu þau sjálf að vinna og hvöttu þau Jón ósjaldan
til að verða sér úti um hefðbundið starf. Viðskiptaævintýri hjónanna tengd
tónlistinni kærðu þau sig sjaldnast um að styrkja.42
Þjóðleg endurreisn
Edwin Riethof var þó ekki alls varnað. Hinn 21. mars árið 1928 stóð Annie
Leifs á sviði stærsta og frægasta tónleikahúss Parísarborgar, Salle Pleyel. Á
efnisskránni var eftirlætisverk hennar, píanókonsert í A-dúr eftir Mozart. Þar
sem hún horfði yfir tilkomumikinn salinn sem tók hvorki meira né minna en
3000 manns í sæti mátti henni vera ljóst að þarna var á ferð stóra tækifærið
hennar. Á tónleikunum bar Edwin Riethof ábyrgð.
Viðtökurnar ollu ekki vonbrigðum. Frammistaða Anniear fékk góða