Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1924, Blaðsíða 149

£>/ÓÐRÆKNIS-SAMTÖK ÍSLBNDINGA í VES.TURHEIM
115
ekki öllum, var ant uni alt það sem
stuðlað gat að því að efla og glæða
þjóðræknistilfinninguna út á með-
al almennings. Meðal þeirra, er
til bæjarins komu um þetta leyti
má sérstaklega tilnefna tvo menn,
er þegar liöfðu við mál manna
komið, þó í öðrum efnum væri, en
það voru þeir Skapti B. Brynjólfs-
son og séra Friðrik J. Bergmann.
Komu þeir báðir frá Dakota, hinn
fyrnefndi vorið 1902 og hinn síð-
arnefndi haustið 1901, þá til vetr-
ardvalar sem kennari í íslenzkum
bókmentum og tungn við Wesley
College, en alfluttur sumarið eft-
ir. Eigi löngu eftir komu þeirra
til bæjarins tóku báðir að gefa sig
við almennum félagsmálum. Þó
aðkomumenn væru, voru báðir
þjóðkunnir og áttu mörg og mikil
ítök í liugum fólks í bænum. Séra
Friðrik var annar æðsti maður
kirkjufélagsins, og því sjálfkjör-
inn leiðtogi þeirra manna, er inn-
an þess félagsskapar stóðu, er
deilt höfðu um daginn og verið
með breytingunni,-----en þeir voru
flestir þaðan. Hann skipaði em-
.bætti, er kirkjufélagið liafði stofn-
að og var í sérstökum skilningi
íslenzkt embcetti. Öll þjóðernisleg
sundrung hlaut að draga úr á-
hrifum þess og tef ja fyrir, að þeim
tilgangi væri náð að áhugi yrði
almennur meðal íslendinga, að
leggja rækt við tungu sína og
sögu. Mun lionum hafa fundist fátt
til um deilu þessa, er eingöngu
stóð um dagahald. Lét hann hana
sig engu skifta. Aftur var Skapti
sjálfkjörinn leiðtogi þeirra manna
er hölluðust í frjálstrúaráttina.
Stóra atriðið í hans augum var
ekki hver dagurinn væri kjörinn
til hátíðahaldsins, heldur hitt,
að hátíðin gæti svo farið fram, að
hún væri Islendiugum til sóma.
Er þeir báðir urðu fúsir til að
gefa sig að hátíðarhaldinu, leiddi
það sem af sjálfu sér, að eindreg-
inn flokkadráttur gat eigi lengur
staðið um daginn. Með þátt-töku
Skapta breyttist bæði yfirbragð
og svipur háitíðarinnar svo að hxín
óx í áliti og virðingu í hugum
manna, og náði að mestu leyti
hinni fornu hylli, er hún hafði áð-
ur haft. Fyrir tilstilli séra Frið-
riks var stýrt lijá því, að deila
þessi gengi upp í liinn margþætta
vef trúarágreiningsins, er liún
virtist vera á góðum vegi með. Þó
þessir tveir menn séu hér að eins
tilnefndir, þá voru margir fleiri,
er þátt áttu í því að hátíðin hélzt
við og ein og óaðgreind, og að á-
greiningurinn smá lijaðnaði niður,
en snerist ekki upp í langvarandi
óvild.
Þá bar og annað til, svo að deil-
unum sleit sem næst alt í einu og
að frekari tilraunir voru eigi
gjörðar til þess að halda uppi
tveimur andstæðum háítíðisdögum
á sumrinu hvorum í kapp við ann-
an. Á öndverðu vori árið 1902
(16. marz) efndu nokkurir Eyfirð-
ingar til félagsskapar, í bænum,
er þeir nefndu “Helga magra”,
og verður síðar skýrt frá félags-
stofnun þessari. Eigi var það til-