Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1936, Page 71

Frá Guðmundi Friðjónssyni og sögum lians
53
og tímaritum nær 120 kvæði, sem
ekki liafa verið tekin í kvæðasöfn
kans (um 30 þessara kvæða hafa
komið út síðan síðasta safnið,
Kveðlingar, kom út, 1929). Og
loks hefi eg fundið 22 sögur, sem
ekki hafa fengið upptöku í sögu-
söfn hans. En hér koma, sem sagt,
áreiðanlega ekki öll kurl til grafar,
því enn á eg ófarið yfir nokkur
blöð, einkum síðustu sex árin; auk
þess hefir mér vafalaust sézt yfir
eitthvað.
Annars hafa komið út eftir Guð-
mund þrjú söfn af ritgjörðum:
Búkolla og skák, 2 sendingar í
garð afturlialdspresta, 1897, Fjór-
ar ritgjörðir 1906, Uppsprettu-
Undir, fjögur erindi 1921; fjögur
söfn af kvæðum: ÍJr heimahögum
1902, Haustlöng 1915, Kvæði 1925,
Kveðlingar 1929; ein skáldsaga:
Ólöf í Ási 1907, og níu söfn af smá-
sögum: Einir 1898, Undir beru
lofti 1904. Tólf sögur 1915, Tíu
sögur 1918, IJr ölhmi áttum 1919,
Sólhvörf 1921, Kveldglæður 1923,
Kéðan og handan 1925, Sögur úr
bygð og borg 1934.
Ekki verður í stuttu máli gjörð
grein fyrir öllu því, sem Gruðmund-
Ur hefir ritað, og' hefi eg því kosið
að tala um sögur hans aðeins í
grein þessari. Eru ærnar ástæður
til þess, því þótt Guðmundur sé
líklega jafnbetri ljóðasmiður en
sagna, þá skipa sögur lians ávalt
raikið rúm og merkt í menningar-
°8' bókmentasögu 19. aldarinnar,
enda eru sumar þeirra svo gjörðar,
að ekki verður um bætt. En áður
en vikið sé að því aðalefni, er rétt
að^ rifja upp helztu atriðin í æfi
skáldsins.
Hann er fæddur 24. október 1869
að Sílalæk í Suður-Þingeyjarsýslu,
bæ sem stendur nokkru austar en
Sandsbærinn, ofan við sama sjáv-
arsandinn fyrir botni Skjálfanda-
flóa. Foreldrar lians voru þau
Friðjón Jónsson,1) af vöskum
bændum kominn í föðurætt, en af
skáldakyni í móðurætt,2) og Sigur-
björg Guðmundsdóttir bónda á
Sílalæk, systir Þorkels á Fjalli,
föður þeirra Indriða og Jóhannes-
ar Fjallsbræðra, merkra manna og
skáldgefinna.
En börn þeirra Friðjóns og Sig-
urbjargar voru, auk Guðmundar,
Sigurjón (f. 1867), bóndi og skáld
(faðir Arnórs skólastjóra á Litlu-
Laugum), og Hólmfríðar. Að Sig'-
urbjörgu látinni (1873) eignaðist
Friðjón enn fimm börn með síðari
konu sinni, Helgu Halldórsdóttur:
Sigríði, Erling, Halldór, Aslaugu
og Þórunni.
Fátækt mun liafa verið í búi
Sandsbóndans — þar bjó Friðjón
mestallan sinn búskap — eins og
fleiri bænda á síðustu tveim tugum
aídarinnar. Þó voru bræðurnir
sendir á skóla, Sigurjón á Eiða-
skólann (1887), en Guðmundur á
Möðruvallaskólann veturna 1891-2
og 1892-3. Til þess tíma mun hann
ekki hafa gjört víðförult af heimili
sínu heldur en aðrir sveitapiltar.3)
En liverja æfi liann átti heima lijá
sér á hörðu árunum 1880-90, má
nokkuð ráða af orðum hans í grein
um Jónas Hallgrímsson, skáld hins
norðlenzka sumars.4) Jónas reyndi
1) Um Friðjón (f29. júli 1918) sjá. Lögréttu
27. marz 1918.
2) Um móður Friðjóns, Hólmfríði Indriða-
dóttur, sjá G. Fr.: “pingeyjarsýsla fyrir og
um aldamótin 1900” Eimreiöin 12:112-133.
3) Sbr. hans eigin orð ístand 26. júni 1897.
4) Eim.reiðin 13:184-202.