Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Síða 59

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 2012 59
anna magnea hreinsdóttir og sigUrlína davíðsdóttir
sem börn og fullorðnir safna saman. Hvert brot gefur þátttakendum færi á að kynnast
viðhorfum barnanna eða reynslu þeirra af lífinu í leikskólanum. Styrkleiki aðferðar-
innar felst þó fremur í seinna stiginu; að safna þessum brotum saman með umræðu,
ígrundun og túlkun. Fullorðnir þátttakendur hafa tvö meginhlutverk: Þeir ígrunda
hvernig þeir halda að lífið sé í leikskólanum og þeir hlusta á viðhorf barnanna (Clark
og Moss, 2001).
Sýn foreldra á það hvernig barnið þeirra upplifir og lítur á leikskólann sinn getur
verið mynd sem fyllir í eyður, sérstaklega þegar um lítil börn er að ræða. Einn liður
í söfnun viðhorfa er að taka viðtöl við foreldra barnanna. Til grundvallar viðtalinu
eru lagðar spurningar svipaðar þeim sem börnin svara í umræðuhópnum. Spurt er
hvernig foreldrarnir halda að barni sínu líði í leikskólanum, hvernig góður dagur þar
sé og/eða slæmur. Þetta er sérlega mikilvægt brot í heildarmyndinni þegar um ung
börn er að ræða. Viðhorf kennara eru ekki síður mikilvæg, og í viðtölum við kennara
eru notaðar svipaðar spurningar og lagðar eru fyrir foreldra (Clark og Moss, 2001).
Þegar börn og fullorðnir hafa safnað saman viðhorfum kemur að seinna stigi
mósaík-nálgunarinnar, sem felst í að sameina þau brot sem safnað hefur verið saman
til að öðlast frekari skilning á lífi barnanna. Þá geta komið fram ólík sjónarhorn hjá
foreldrum, starfsfólki og börnum sem þarfnast frekari umræðu til að dýpka skilning
okkar á sjónarmiðum barna og lífsreynslu þeirra í leikskólum (Clark og Moss, 2001).
Lítið hefur verið um rannsóknir þar sem skoðanir barna koma fram og hefur því
verið talin hætta á að litið sé á börn sem einsleitan hóp með svipaðar skoðanir (Christ-
ensen og Prout, 2002; James og Prout, 1997). En eftir því sem rannsóknum fjölgar kemur
í ljós að börn hafa jafn ólíkar skoðanir og aðrir hópar. Ef litið er á áhrif þess að hlusta
á sjónarmið barna, þá benda rannsóknir til þess að það geti meðal annars aukið sjálfs-
álit barnanna og innsýn þeirra í þátttöku í lýðræðislegum vinnubrögðum. Að hlusta
á börn getur haft áhrif á viðhorf foreldra þeirra og starfsfólks til getu barnanna og
innsæis þeirra, og getur til dæmis leitt til breytinga á skipulagi leikskólastarfs (Clark,
2005). Borland, Laybourn, Hill og Brown (1998) hafa í þessu samhengi skilgreint ráð-
gjöf barna sem vegvísi til aðgerða. Þar eiga þau við að skoðanir barna eigi að taka
alvarlega og að þær eigi að leiða til breytinga á leikskólastarfi.
Ekki er allt jákvætt við að leita eftir viðhorfum barna. Annars vegar getur til-
gangurinn með því að leita eftir sjónarmiðum þeirra verið óljós og hefur hlustunin
þá takmarkað gildi. Börnin upplifa þá hugsanlega að skoðanir þeirra leiði ekki til
neins og veigra sér við þátttöku síðar meir (Clark, McQuail og Moss, 2003). Hins
vegar getur áhugi á því að leita eftir ráðum hjá börnum orðið að eftirliti og stjórnun
í stað valdeflingar, þar sem hinn fullorðni hnýsist í einkalíf barnanna. Eftir því sem
aðferðum við að fá fram sjónarmið barna fjölgar getur innrás í einkalíf þeirra orðið
meiri. Því krefst hlustunin þess að hinir fullorðnu geti ákveðið hvaða upplýsingar frá
börnunum eigi erindi til stofnana eða í stjórnkerfið og til almennings.