Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Blaðsíða 121

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 2012 121
Skjólstæðingur minn eða vinnuveitandi –
skiptir það máli?
Notendastýrð persónuleg aðstoð (NPA) er valkostur fyrir allt fatlað fólk á Íslandi.
Raunar er um tilraunaverkefni að ræða en í breytingum á lögum um málefni fatlaðs
fólks sem gerðar voru í árslok 2010 er kveðið á um að notendastýrð persónuleg aðstoð
verði lögfest eigi síðar en í árslok 2014 sem eitt meginform þjónustu við fatlað fólk á
Íslandi (Lög um málefni fatlaðs fólks nr. 59/1992 með áorðnum breytingum). Að-
stoðin er veitt í anda hugmyndafræði um sjálfstætt líf (e. independent living). Hug-
myndafræðin byggir á því að allt fatlað fólk, sama hver skerðing þess er eða hversu
alvarleg hún er, geti tekið eigin ákvarðanir og stjórnað þeirri aðstoð sem það hefur.
Í þessu felst sú yfirlýsing að allir eigi rétt á að stjórna lífi sínu og taka þátt á öllum
sviðum samfélagsins. Valdið færist frá þjónustukerfinu, sem nú er ríki og sveitarfélög,
í hendurnar á fötluðu fólki sjálfu. Fatlað fólk fær beingreiðslur frá sveitarfélagi sínu og
ákveður sjálft hvernig þjónustu við það er háttað (Hallgrímur Guðmundsson, 2011).
ég starfa hjá ungum manni með þroskahömlun sem fær notendastýrða persónu-
lega aðstoð. Hann tók, með aðstoð foreldra sinna, þá ákvörðun að ráða þroskaþjálfa
til að aðstoða sig við að halda utan um þá þjónustu og aðstoð sem hann þarf til að
geta lifað sjálfstæðu lífi. ég er einnig foreldri fatlaðs barns. Eftir að hafa kynnst hug-
myndafræðinni um sjálfstætt líf og notendastýrðri persónulegri aðstoð hef ég í fyrsta
sinn engar áhyggjur af framtíð tíu ára sonar míns. ég veit að hann mun hafa valdið
yfir sínu lífi og geta fengið þá aðstoð sem hann þarf hverju sinni. Í starfi mínu sem
þroskaþjálfi og sem foreldri hef ég allt aðra framtíðarsýn fyrir fatlað fólk en ég hafði,
sú sýn byggist á mannréttindum og fullri þátttöku fatlaðs fólks í samfélaginu öllu.
Ísland hefur undirritað Samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Í 12.
grein samningsins segir að aðildarríkin skuli viðurkenna „að fatlaðir skuli njóta
gerhæfis til jafns við aðra á öllum sviðum mannlífs“ og „að aðildarríkin skulu gera
viðeigandi ráðstafanir til þess að fatlaðir geti leitað eftir aðstoð sem þeir kunna að
þarfnast þegar þeir nýta gerhæfi sitt“ (Velferðarráðuneytið, e.d.).
auður finnBogadóttir
þroSKaþJálfi SeM vinnur við
notendaStýrða perSónulega aðStoð
Uppeldi og menntun
21. árgangur 1. hefti 2012