Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Blaðsíða 42

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 201242
reynsla þriggJa grUnnskóla af fJölmenningarlegU starfi
og veru þeirra í nýju landi. Það er í samræmi við orð Nieto (2010) um mikilvægi þess
að nemendur hafi aðgang að ákveðnum aðila innan skólans. Markmiðið hlýtur samt
að vera, að allir kennarar skólans séu færir um að kenna öllum nemendum. Hættan
við að fela einum aðila að sjá um málaflokkinn er að þekking og reynsla einskorðist
við þann aðila. Til að koma í veg fyrir það þarf mikil samvinna að vera milli þeirra sem
koma að menntun nemandans.
Nám og kennsla
Ungir nemendur íslensku skólanna í rannsókninni stunduðu að mestu nám með
íslenskum jafnöldrum. Nám í yngstu bekkjum grunnskólans byggist á því að kenna
undirstöðuatriði í námsgreinum ásamt kennslu á nánasta umhverfi nemandans.
Námsefnið og námsumhverfi þar sem áhersla er á samvinnu og samræður er því
mjög hagstætt nemendum sem eru að læra nýtt tungumál og eflir bæði samskiptalega
og námslega málfærni þeirra. Þetta getur verið ein skýringin á því að nemendum af
erlendum uppruna sem flytjast til Íslands ungir að aldri vegnar betur í skólum en
þeim sem koma hingað eldri (Almar M. Halldórsson, Ragnar F. Ólafsson og Júlíus K.
Björnsson, 2007).
Ástæður fyrir því að eldri nemendum vegnar verr hér á landi í skólum en yngri
nemendum geta verið margar. Ein ástæðan getur verið að of lengi sé dvalið við sam-
skiptalega málfærni hjá eldri nemendum og huga verði fyrr að námslegri málfærni
þeirra, því eins og einn kennarinn í rannsókninni benti á komast nemendur ekki í
gegnum framhaldsskóla á samskiptamálinu einu. önnur ástæða getur verið að
skipulag og kennsluhættir á mið- og unglingastigi stuðli ekki í jafn ríkum mæli að
samvinnu og virkni og kennsluhættir á yngsta stigi. Nemendur fái því ekki næg tæki-
færi til að vinna með innlendum jafnöldrum og þjálfa þannig námslega málfærni sína.
Kennararnir í rannsókninni lögðu allir áherslu á mikilvægi þess að byggja upp orða-
forða nemenda í námsgreinum. Til að ná þeim markmiðum bentu þeir á að gefa þyrfti
nemendum sem flest tækifæri að vinna með innlendum jafnöldrum.
Kennsluaðferðir sem byggjast á samvinnu og samræðum eru mikilvægar að mati
viðmælenda. Kennsluaðferðir eru verkfæri kennarans og eiga að stuðla að því að allir
nemendur hafi tækifæri til að læra. Samræður og rökræður um álitamál um leið og
nemendur voru fræddir um ólíkar hliðar málanna var áberandi kennsluaðferð í enska
skólanum. Þar var nemendum hjálpað að sjá og skilja að ólík sjónarhorn, viðmið og
menningarleg afstaða hefur áhrif á hvernig þekking er sköpuð (Banks, 2010). Sam-
ræður sem kenna nemendum að skoða ólík sjónarhorn, efla gagnrýna hugsun þeirra
og kenna þeim rökræðusiði eru mikilvægir þættir í menntun ungs fólks. Þennan þátt
þurfa íslenskir skólar að efla. Lýðræðisleg vitund nemenda og geta til að taka þátt í
umræðum eru þeir þættir sem samvinna í náminu eflir með nemandanum og eru sér-
staklega mikilvægir í fjölmenningarsamfélagi (Hanna Ragnarsdóttir, 2007b).
Markmið fjölmenningarlegrar menntunar er menntunarlegur jöfnuður og þar er
nám nemenda grundvallaratriði. Kennslan þarf því að uppfylla þarfir allra í hópnum
(Banks, 2010; Nieto, 2010). Kennararnir í rannsókninni höfðu skilning á mikilvægi
þess og nýttu sér kennsluaðferðir sem stuðluðu að því. Um leið er nauðsynlegt að