Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Blaðsíða 111

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 2012 111
friðrik sigUrðsson
Samningur S.Þ. um réttindi fatlaðs fólks Í fyrstu grein laganna er eftirfarandi ákvæði:
„Við framkvæmd laga þessara skal tekið mið af þeim alþjóðlegu skuldbindingum sem ís-
lensk stjórnvöld hafa gengist undir, einkum Samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs
fólks.“ Því má segja að þau viðmið sem samningurinn gefur hafi verið lögleidd. Rætt hefur
verið um að lögleiða samninginn í heild.
Ný lög um réttindagæslu Samþykkt hafa verið ný lög um réttindagæslu með ákvæðum
um réttindagæslumenn og persónulega talsmenn. Í lok mars 2012 var lagt fram frumvarp
á Alþingi með ákvæðum um aðgerðir til að draga úr beitingu nauðungar í þjónustu við
fatlað fólk. Fullyrða má að þegar öll ákvæði nýrra laga um réttindagæslu verða komin til
framkvæmda marki þau tímamót.
Notendastýrð persónuleg aðstoð (NPA) Sérstakur starfshópur hefur unnið að innleiðingu
NPA sem tilraunaverkefnis og er gert ráð fyrir sérstöku framlagi til þróunar þess á næstu
árum. Í ákvæði til bráðabirgða segir einnig: „Ennfremur skal ráðherra eigi síðar en í árslok
2014 leggja fram frumvarp til laga þar sem lagt verður til að lögfest verði að persónuleg
notendastýrð aðstoð verði eitt meginform í þjónustu við fatlað fólk“ (Lög um málefni fatl-
aðs fólks, 1992, ákvæði til bráðabirgða, IV. gr.). Hér eru tekin af öll tvímæli um að lögfesta
skuli þennan rétt sem eitt meginform þjónustunnar. Þess má geta að slík lögfesting hefur
oft reynst þrautin þyngri hjá nágrannaþjóðum okkar, t.d. hefur ekki ennþá tekist að fá slíka
lagasetningu í Noregi.
Stefnumótun og framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks Unnin hefur verið þings-
ályktunartillaga um þetta efni sem velferðarráðherra lagði fram á Alþingi í janúar 2012.
Í tillögunni er að finna tímasettar aðgerðir um fjölmörg atriði.
Atvinnumál fatlaðs fólks Í lögunum um málefni fatlaðs fólks með breytingum frá 2010 eru
nú tekin af öll tvímæli um að atvinnumál fatlaðs fólks teljist til almennra atvinnumála og
heyri undir Vinnumálastofnun.
Síðast en ekki síst tókst með yfirfærslunni að tryggja óbreytt fjármagn til þjónustu við fatl-
að fólk árið 2011 og aukið fjármagn árið 2012 en útlit var fyrir að ef ríkið hefði haldið áfram
að annast þjónustuna hefði verið um töluverðan niðurskurð að ræða bæði árin (Innanríkis-
ráðuneytið, Jöfnunarsjóður sveitarfélaga, 2011).
fraMtÍðin
Allar götur frá því að lögin um aðstoð við þroskahefta voru samþykkt árið 1979 má greina
áhrif frá öðrum Norðurlöndum og hafa norræn áhrif síðan verið áberandi í íslenskri lög-
gjöf um málefni fatlaðs fólks. Á öllum Norðurlöndunum er þjónusta við fatlað fólk á verk-
sviði sveitarstjórnarstigs, þó með nokkuð mismunandi hætti. Þetta er allt frá því að slík
þjónusta sé alfarið hluti af félagsþjónustu hvers sveitarfélags samkvæmt lögum um félags-
þjónustu og til þess að sveitarfélög veiti þjónustuna samkvæmt sérlögum um þjónustu
við fatlað fólk. Sú aðferð sem viðhöfð var við yfirfærsluna um áramótin 2011 er líkust því
fyrirkomulagi sem hefur verið um langt árabil í Svíþjóð.