Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Page 149

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 2012 149
gUðBJörg linda rafnsdóttir
fjalla um aukna áherslu iðjuþjálfa á skjólstæðings- og fjölskyldumiðaða þjónustu.
Með því er átt við þjónustu sem miðar að því að einstaklingar og fjölskyldur þeirra
taki, í samvinnu við iðjuþjálfa, beinan þátt í að skilgreina vandamálið eins og það
lýtur að skjólstæðingnum og fjölskyldu hans og finni úrlausnir við hæfi. Þrátt fyrir
aukna áherslu í þessa veru benda höfundar á athyglisverðar hindranir í vegi þessarar
þróunar. Þar má nefna togstreitu á milli líflæknisfræðilegs- og félagslegs sjónarhorns,
tímapressu og óljós valdahlutföll.
Kafli 7, Þjónustuferli og fagleg rökleiðsla, er einnig skrifaður af Guðrúnu Pálmadóttur .
Kaflinn dregur upp mynd af þjónustuferli iðjuþjálfa, sem byggist á „hugmynda-
fræðilegri sýn, faglegri rökleiðslu og samstarfi“ (bls. 122). Einnig er fjallað um fimm
tegundir rökleiðslu: Aðferðafræðilega rökleiðslu sem er hlutstæð og áþreifanleg; lífs-
sögurökleiðslu sem byggist á upplifun skjólstæðingsins; samskiptarökleiðslu sem er
aðallega byggð á skjólstæðingsmiðaðri nálgun; siðfræðilega rökleiðslu sem spyr hvað
réttast sé að gera miðað við aðstæður og loks raunsæisrökleiðslu sem tekur mið af
tímaramma, stjórnsýslu, réttindum og mögulegum úrræðum.
Kafli 8 nefnist Iðjuþjálfun barna og unglinga . Þar fjalla Snæfríður Þóra Egilson og
Sara Stefánsdóttir um fjölbreytt starf iðjuþjálfa með börnum og unglingum, þar sem
áherslan er á teymisvinnu. Þar er einnig dregin upp mynd af svokölluðu lífsþarfa-
líkani (e. life needs model), sem leggur áherslu á að „þjónustan endurspegli og taki
mið af breytilegum þörfum, umhverfi og viðfangsefnum barnanna“ (bls. 138).
Kaflar 9 og 10 fjalla um iðjuþjálfun fullorðinna . Sá fyrri er skrifaður af Margréti
Sigurðardóttur og Valerie Harris og nefnist Iðjuþjálfun fullorðinna I: Líkamleg heilsa
og hugarstarf . Seinni kaflann skrifa Elín Ebba Ásmundsdóttir og Sólrún Óladóttir og
nefnist hann Iðjuþjálfun fullorðinna II: Geðheilsa . Kaflarnir gefa lesandanum innsýn í líf
fullorðinna skjólstæðinga sem þurfa á ólíkri íhlutun að halda og hvernig iðjuþjálfun
getur tekist á við það.
Kafli 11 nefnist Iðjuþjálfun aldraðra og er skrifaður af Ingibjörgu S. Ásgeirsdóttur
og Eygló Daníelsdóttur. Kaflinn fjallar meðal annars um mismunandi kenningar um
öldrun, það er hlédrægnikenninguna, virknikenninguna og samfellukenninguna, og
hvernig þær falla að hugmyndafræði iðjuþjálfunar. Dæmi eru nefnd um mögulega
íhlutun iðjuþjálfa til að auka virkni og færni skjólstæðinganna.
Kafli 12, sem jafnframt er síðasti kaflinn, nefnist Gagnreynt starf og er eftir Margréti
Sigurðardóttur . Þar er fjallað um skilgreiningar á gagnreyndu starfi, sem felur meðal
annars í sér að þegar teknar eru ákvarðanir um meðhöndlun sjúklinga „er stuðst við
nýjustu og bestu upplýsingarnar og þær nýttar á gagnrýninn og yfirvegaðan hátt“
(bls. 213). Einnig felur gagnreynt starf í sér að „samþætta bestu rannsóknarniðurstöður,
reynslu fagmannsins og gildi sjúklingsins“ (bls. 213). Í kaflanum er gerð grein fyrir
áhugaverðri könnun á stöðu þessarar aðferðar hér á landi.