Hugur - 01.01.2008, Side 180

178
Hjörleifur Finnsson og Davíð Kristinsson
í þessu er sterkasta andspyrnuaflið fólgið. Hugsun og þekking leika vígorð
og kenningar tískunnar eins og títuprjónn blöðru sem barn heldur á.
Gagnvart hugsun og þekkingu verða firrur frjálshyggjunnar að gjalti og
maður sér þær grímulausar. A þennan hátt verður maðurinn frjáls, og
hver sá sem er frjáls getur stuðlað að frelsun annarra. (350)
Sé haft í huga að Einar Már telur útbreiðslu klassískrar menntunar fara saman við
tilurð velferðarríkisins og hrun hennar sömuleiðis fara af stað samtímis hruni
velferðarkerfisins, ætti ekki að koma á óvart að hann skuli í bókarlok sjá klassíska
menntun sem haldreipi andspyrnunnar gegn tortímingu frjálshyggjunnar á vel-
ferðarríkinu. En af ritdómunum má ráða að enginn virðist trúa þeirri frumlegu en
veruleikafirrtu hugsjón Einars Más að endurnýjað samband við langtímann með
skynsemi klassískrar menntunar sé beittasta vopnið gegn tískubólu nýfrjáls-
hyggjunnar.101 Kristján B. nefnir þessa afstöðu til nýfrjálshyggjunnar „aristókratísk
viðbrögð" og telur að hún sé „í grunninn gagnslaus til eftirbreytni fyrir miðstéttina
sem helst þjáist nú fyrir hækkandi heilbrigðiskostnað, verri og dýrari þjónustu
einkavæddra ríkisfyrirtækja".102 Eins og fram hefur komið lýkur Kristján ritdómi
sínum á því að staðhæfa að Einar Már sé alvöru rithöfundur sem skrifi um alvöru
málefni. Rétt er að Einar Már er góður penni og nýfrjálshyggjan alvöru málefni.
En til þess að Bréf til Maríu hefði getað orðið áhrifarík gagnrýni hefði bókin þurft
að vera skrifuð af alvöru rithöfundi sem skrifar alvarlega um alvarleg málefni -
krafa sem Atli Harðarson gerir jafnvel þótt hann sé ekki yfirlýstur andstæðingur
nýfrjálshyggju. En þar sem Einar Már lagðist á köflum í hugsunarleti og breiddi
yfir hana með skemmtiskrifum er erfitt að verja hann - þótt gagnrýni hans á
nýfrjálshyggjuna sé í nokkrum atriðum réttmæt - þegar ritdómari fullyrðir að það
hafi „ekkert upp á sig að taka Bréf til Maríu alltof alvarlega“.’°3 Gagnrýni sem er
ekki hægt að taka alvarlega er máttvana og þvf skortir sem fyrr „fræðilegan grund-
völl hér á landi fyrir andstöðu við frjálshyggjutilburði.“,t>4
101 Það er athyglisvert hvernig Einar Már vefur saman örlög velferðarþjóðfélagsins og klassískr-
ar menntunar. Þessi tenging veitir höfundi töluverða sérstöðu meðal gagnrýnenda nýfrjáls-
hyggjunnar. En þrátt fýrir að þessi tenging hafi gildi að því leyti sem hún verður að teljast
nýstárleg liggur hún undir grun um að vera óraunsæ skýring miðaldafræðingsins sem ofmetur
andspyrnumátt klassískrar menntunar.
102 Sama rit, s. 90.
103 Geir Svansson, „Fjallasýn í Frans“.
104 Kristján B. Jónasson, „Á strandstað", s. 89. Við þökkum Agli Arnarsyni, Birni Þorsteinssyni,
Hauki Má Helgasyni, Laufeyju Guðnadóttur, Skúla Sigurðssyni, Geir Sigurðssyni ritstjóra
Hugar, og nafnlausum ritrýni yfirlestur.