Læknablaðið - 01.12.1934, Qupperneq 136

204
LÆKNABLAÐIÐ
Frá Nýja spítalanum á Kleppi, Reykjavík.
Yfirlæknir: Dr. med. Helgi Tómasson.
Æði hjá sjúklingum með schizophreni.
(Die Behandlung katatonischer Erregungen).
(Deutsche Zusammenfassung).
Eftir Helga Tómasson.
Eitt erfiöasta viöfangsefni geöveikralæknanna eru óöir sjúklingar meö
schizophreni, einkum hina svonefndu katatoni. Engin tæki eru þekt, né
útbúnaöur, sem geti stöövaö óróaköst þeirra. Aðeins meö stæröargjöfum
af scopolamin-morfin má um nokkrar klukkustundir draga úr óróanum
hjá þeim. Hinn venjulegi dosis maximalis er oft með öllu ófullnægjandi,
og auk þess verður oft aö gefa jafnframt stóra skamta af öörum deyfi-
lyfjum, t. d. i gram Veronal, Medinal eða Trional, Paraldehyd, Somnifen,
Pernocton o. s. frv. Oft má sjá, af hinum smábyrjandi einkennum um
hjartabilun, að ef ekkert væri aðhafst myndu sjúklingarnir æða til dauða
eða koma stórslasaðir úr köstunum, því hér er um hina bandóöustu allra
brjálaöra manna að ræða.
Sem betur fer eru sjúklingar þessir sjaldgæfir, en af því þetta eru hinir
erfiðustu allra sjúklinga, sem geðveikralæknarnir hafa undir höndum,
þá getur sérhver vísbending, um ef til vill hentugri meöferð á þeim, verið
mikilsvirði.
í sambandi við rannsóknir í ööru augnamiöi á vegetativa taugakerfinu
og blóðsöltunum, tel eg mig hafa leitt líkur aö því, að erting í sympatiska
hluta vegetativa taugakerfisins sé sennilega mikiö minkuð hjá óöum schi-
zophreni-sjúklingum.
Eg hefi þess vegna á sl. sumri byrjað að gefa þessum sjúklingum
Ephedrin í verstu óróaköstunum, en þaö, m. a., eykur ertingu í sympa-
tiska kerfinu og verkar yfirleitt gjörandstætt t. d. scopolamini — er m. ö. o.
alls ekki deyfilyf i venjulegum skilningi þess orðs, heldur verkar fyrst
og fremst perifert á taugaendana vegna breytinga á blóðsamsetningunni.
Sem sýnishorn af áhrifum þessa lyfs á svona sjúklinga, skal eg leyfa
mér að tilfæra eftirfarandi dæmi úr 3 sjúkrasögum.
I. 27 ára karlmaÖur, V. K., No. 207/98, veikur í 8 ár af mjög svæsinni schizophreni.
Hér á spitalanum síðan 1931. Er sljór og uppleystur en fær öðru hvoru hin hroða-
legustu æðisköst, sem standa nokkra daga til 2—3 vikur, ræðst á allt og alla, brýtur
og bramlar, er mjög misskynjandi, skammast og öskrar, neytir hvorki svefns né
matar. Virðist í lok kastanna oft alveg aðframkominn, grásvartur á lit, þurr og
altekinn.
14.8.1934: Byrjandi kast undir kvöldið. Fyrst ekki mjög æstur og fær því kl.
20.30 1 g. Medinal. Róast ekki vel af því og fær því kl. 22 1,5 g. Chloral. Þetta;
dugar ekkert, hann verður æstari og æstari, nær í ofngrindina og rífur hana upp,
hendir henni í gluggann og mölbrýtur margar rúður. Hann hefir frá gamalli tið
verið í belti í rúminu, dansar nú með rúmið um stofuna, og ber og lemur. Fæh kl.
23.30 scop.-morfin (1,5 mg — 1 ctg) og 10 min. síðar aftur sama skamt. Verður
smámsaman rólegur af þessu og fellur í mók, en vaknar kl. 4 engu betri. Fékk þá