Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.01.1932, Side 30

30
Hvaðan er fjárkreppan?
[Stefnir
leið upp á við. Það er „svika-
myllan“, sem eg gat um hér að
framan. Kaupgjaldið hækkar, vör-
ur seljast, fé liggur laust fyrir.
En svo kemur hik á allt í einu.
Þetta minnir á menn þá, sem
fara á reiðhjóli innan í hring með
skáhöllum hliðum, en haldast
uppi meðan ferðin er nóg á þeim.
Það er ferðin á öllu, sem heldur
því uppi, langt umfram það, sem
í raun réttri er eðlilegt. Við þessu
er erfitt að hrófla svo að ekki
saki. Að vísu vantar ekki nóg hús-
ráð, en þau hafa yfirleitt þann
megin ókost, að þau lækna ekki
sjúkdóminn nema með því að
deyða sjúklinginn. En þjóðfélögin
þurfa ekki að standa uppi varn-
arlaus gegn þessari hættu. Það
er hægt að vega talsvert móti því.
Hvert þjóðfélag á í fórum sínum
þung lóð, sem það getur lagt á
vogarskálina á móti. Og þar
kemur fyrst og fremst það opin-
bera til greina. Það opinbera er
nú farið að stjórna og hafa með
höndum svo mikinn hluta af öllu
fé þjóðarinnar, að það getur haft
stórkostleg áhrif á alla fjármála-
starfsemi hennar, og vegið svo á
móti eðlilegum öldugangi við-
skiftalífsins, að hvorki bylgju-
topparnir né öldudalirnir þurfi
að fara mjög langt úr jafnvægis-
stöðunni. Á góðu tímunum, þegar
allur vinnukraftur og allt fé er
notað af einstaklingunum, á það
opinbera ekki að koma fram sem
keppinautur. Þá á það að fara
að eins og Jósep í Egiptalandi, a5
safna í kornhlöður, því að þar
eiga að ráða búskapnum svo vitr-
ir menn, að þeir þekki þetta al-
gilda lögmál, að magrar kýr
koma á eftir þeim feitu, erfið ár
eftir ógegnd góðu áranna. Með
því að draga sig þá í hlé með
sína miklu möguleika, vinnur rík-
ið- gegn óheilbrigðum ofvexti í
öllu. Það tekur nauðsynlegt fé til
varasjóða, til afborgana skulda
og safnar sér því bæði fé og
lánstrausti. Svo þegar syrtir að,
menn missa bæði kjark og mögu-
leika, þá opnar það sína sjóði og
leitast við að draga úr vandræð-
unum. Þá bæði á það fé til fram-
kvæmda og þolir þó að gjöld
greiðist illa og nokkur halli verði
á búskapnum.
Hvað segir nú saga undanfar-
inna ára okkur? Hún sýnir okkur
með órækum tölum, að stjómin
hefir breytt gagnstætt þessu. Og
stjórnin hefir sjálf gefið út á
ríkis kostnað bók, sem færir öll-
um landslýðnum heim sannin um
þetta. Bókin hefir verið kölluð
„Verkin tala“, og er ákaflega bit-