Sagnir - 01.05.1982, Page 18

Aðalheiður Steingrímsdóttir:
Hvað er kvennasaga?
Tilraun til útskýringar
Ég man að fyrir nokkrum árum las ég bók
sem heitir "Woman’s Estate“ eftir Juliet
Mitchell. Á fyrstu blaðsíðum bókarinnar er
talað um, að á undanförnum árum hafi
sprottið upp kvennahreyfingar vítt og breitt
um hinn kapítalíska heim. En þar er nefnt í
framhjáhlaupi, að því miður hafi sú þróun
ekki gerst á íslandi. Nú las ég þessa bók
nokkrum árum eftir að hún kom út, svo að á
þeim tíma sem leið á milli útgáfu og fyrsta
lesturs, var Rauðsokkahreyfingin orðin til
hér sem lifandi pólitískt og félagslegt afl í
frelsisbaráttu kvenna. Ég man að ég spurði
mig oft þeirrar spurningar hvers vegna að
svo hafi ekki verið, hvers vegna þessi tegund
pólitískrar, róttækrar kvennahreyfingar hafi
ekki verið komin upp hér á þeim tíma sem
J.M. ritaði sina bók, en þá fann ég ekki nein
haldbær svör. Ég ætla heldur ekki að taka
þessa spurningu upp aftur hér, heldur ætla
ég að leggja aðra spurningu fram sem þá
snertir yfirskrift þessa greinastúfs. HVAR
ER KVENNASAGAN í HÁSKÓLA ÍS-
LANDS? Hvers vegna hefur ekki neitt af
þeim krafti og áhuga sem sprottið hefur upp
erlendis á liðnum árum í kvennasögu fundið
sér farveg inn í H.Í.? Ég ætla þó ekki að taka
spurningu þessa til bæna hér, en aðeins að
segja að nú er komin tími til að eitthvað fari
að gerast í þessum málum og virðist ýmislegt
benda til þess að svo verði. Húrra fyrir því.
En þó má segja að þessi spurning hafi verkað
sem hvati í þá átt að reyna að skýra eftirfar-
andi atriði: 1) Ástæðan fyrir tilurð kvenna-
sögu. 2) Pólitískar og fræðilegar áherslur í
kvennasögu. 3) Hvað er kvennasaga. 4) Hver
á tilgangur kvennasögu að vera.
Ég hef aðallega stuðst við tvær greinar. Sú
fyrri er eftir danskan sagnfræðing, Tinnu
Vammen sem nefnist: Kvindeperspektiv pá
Historie. Hin er eftir Birgit Svane Hansted
og Dorte Meiling Nielsen: Metodiske Over-
vejelser vedr. Kvindehistorie.
Ég vil vera heiðarleg gagnvart þeim sem
kynnu að lesa þessa grein og taka fram, að
þessar hugmyndir sem birtast hér á prenti
hafa ekki sprottið alskapaðar út úr mínu
höfði, þó svo að þekkingin og skilningurinn
á þeim hafi verið fyrir hendi allan tímann.
Ég á þessum fyrrnefndu konum margt að
þakka, því án þeirra hefði verið afskaplega
erfitt í fyrsta skipti að setja eitthvað á blað
um kvennasögu. En einhvern tíman verður
allt fyrst þó að það sé fyrst um sinn í hálf-
gerðu skötulíki. Að nota erlent efni sem
uppistöðu í grein á íslensku hefur í för með
sér að hér er lítið sem ekkert fjallað um
kvennasögu i islensku samhengi. Það verður
að bíða betri tíma. Þó ætti þetta ekki svo
mikið að koma að sök hér í þessu sambandi
þar sem fjallað er um kvennasögu út frá al-
mennu sjónarmiði.
Ástæðurnar fyrir tilurð kvennasögu
Á síðastliðnum árum hefur orðið kvenna-
saga unnið sér sess bæði í daglegu máli og þá
ekki síst innan sagnfræðinnar og annarra
skyldra greina. En hversvegna allur þessi
áhugi fyrir sögu kvenna og þeirra stöðu?
Þennan áhuga má rekja allar götur aftur til
1970, t.d. á hinum Norðurlöndunum. Þeir
sem eitthvað þekkja til myndu sennilega
samþykkja í aðalatriðum, að þessi áhugi
fyrir kvennasögu sé ekki eingöngu sprottinn
upp fyrir tilverknað nokkurra framsækinna
kvenna innan háskólanna, þó svo að þær
hafi átt stóran hlut að því að hrinda skrið-
unni af stað, heldur hljóti fleiri atriði að
koma til. Til dæmis samspilið á milli sagn-
fræðinnar og þjóðfélagsins annars vegar og
16