Sagnir - 01.05.1982, Qupperneq 44

u
Ingibjörg H. Bjarnason.
.... og nú
Víkur nú sögunni til ársins 1982, þegar
kvennaframboð til bæjarstjórna eru stað-
reynd enn á ný á Akureyri og í Reykjavík. Til
að skilja forsendur þessara framboða
kvenna verðum við að hverfa nokkur ár
aftur í timann allt til þeirra daga er konur
risu upp til nýrrar sóknar í kvenfrelsisbar-
áttunni. Lesendum skal bent á að nú skiptir
heldur betur um sjónarhorn, því sú sem hér
pikkar ritvél hefur frá byrjun verið meðal
innstu koppa í búri Kvennaframboðsins í
Reykjavík og þekkir því af eigin raun hvað
þar hefur farið fram. Hlutleysi sagnfræð-
ingsins víkur fyrir sjónarmiðum þess sem er
á kafi í viðburðum líðandi stundar.
íslenskar konur hafa unnið utan heimilis í
ríkum mæli frá því að sjávarútvegur varð
arðbær atvinnugrein. Þó var húsmóðurstarf-
ið alltaf það hlutverk sem konur settu ofar
öðru, annað var íhlaupavinna, nema auð-
vitað hjá þeim konum sem urðu að sjá heim-
ili sínu farborða. Með tæknibyltingu 20. ald-
ar og ,,velferðarsamfélaginu“ eftir miðja
öldina óx eftirspurnin eftir vinnuafli gífur-
lega. Allar þjónustugreinar (sem tóku m.a.
við af störfum heimilanna) þöndust út og
framleiðslan í undirstöðugreinum margfald-
aðist. Atvinnulífið kallaði á vinnuafl kvenna
og gripið var til ýmissa ráða til að fá þær út
af heimilunum, svo sem skattaívilnana (50%
reglan), barnaheimili voru reist, skólarnir
tóku í æ ríkara mæli við fræðsluhlutverkinu
og fleira mætti telja. Ný heimilistæki léttu
undir heima fyrir og síðast en ekki síst varð
sú bylting í lífi kvenna að öruggar getnaðar-
varnir komu á markað og gerðu konum
kleift að ráða hve mörg börn þær fæddu í
þennan heim. Húsnæðispólitíkin í landinu
átti sinn þátt í vaxandi útivinnu kvenna.
Stefnan var sú að allir skyldu reisa sér þak
yfir höfuðið (helst sjálfir á kvöldin og um
helgar) 1963 unnu 36,4% giftra kvenna fyrir
tekjum utan heimilis, en 1981 var hlutfallið
komið upp í 86%. Konur vildu, gátu og urðu
að halda út í atvinnulífið. Þegar þangað kom
blasti misréttið við á öllum sviðum. Konur
fylltu láglaunastörfin, þörfum heimilanna
fyrir barnagæslu var hvergi nærri fullnægt
og heimilsstöfin og barnauppeldið hvíldi að
mestu á herðum kvenna. Konur bjuggu við
tvöfalt og þrefallt vinnuálag. Það skapaðist
mikil óánægja og spenna, það kvennalíf sem
iðnaðarsamfélagið bauð upp á var hreint
ekki i samræmi við það kvenhlutverk sem
konur voru aldar upp í. Sektarkennd þjakaði
margar konur, þeim fannst þær hvorki upp-
fylla skyldur sínar sem húsmæður né njóta
sín á vinnumarkaðnum. Á íslandi sem í öðr-
um löndum Evrópu og N-Ameríku reis alda
nýrrar kvennahreyfingar sem krafðist jafn-
réttis á öllum sviðum, aukinna áhrifa kvenna
og þess að karlar kæmu til móts við konur
innan heimilanna. Það voru einkum mennt-
aðar konur sem báru hreyfinguna uppi, en
áhrifa hennar gætti langt inn i raðir vinnandi
kvenna víðs vegar í samfélaginu.
Síðan eru liðin 12 ár.
Allan þann tíma hafa farið fram linnu-
lausar umræður um stöðu kvenna, heilt ár
var helgað málefnum þeirra, en þegar á
heildina er litið hefur harla fátt breyst. Vit-
und kvenna um stöðu sína hefur breiðst
mjög út, en samfélagið hefur ekki breyst að
sama skapi. Meðal ákveðinna hópa hefur
náðst nokkurt jafnrétti í verkaskiptingu á
42