Sagnir - 01.05.1982, Page 112

en hinar Norðurlandaþjóðirnar. 1956 var ár
innrásar Sovétmanna í Ungverjaland, at-
burðar sem jók mjög á ný víðsjár með austri
og vestri. Þetta átti án nokkurs efa stóran
þátt í viðhorfsbreytingu íslendinga gagnvart
Sovétríkjunum, jafnt á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna sem annars staðar. En ýmislegt
fleira lagðist á vogarskálina. Þar ber fyrst að
nefna að haustið 1956 var aflétt í Englandi
löndunarbanni á íslenskan fisk þannig að ís-
lendingar gátu nú á ný farið að þreifa þar
fyrir sér með afurðir sínar. Þetta hafði auð-
vitað í för með sér að íslendingar áttu nú
ekki jafn mikið undir sovéskum markaði
komið og árin á undan. Þeir höfðu nú vissu-
lega minna tilefni en áður til að vera fylgi-
spakir Sovétmönnum á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna. Valkostum Íslendingaí verslunar-
málum hafði fjölgað á ný með opnum Eng-
landsmarkaðar. íslendingar voru því í raun
ekki jafnháðir Sovétmönnum efnahagslega
og árin á undan þótt viðskiptin við þá hefðu
aukist.
En það var fleira sem telja má að hafi átt
þátt í að breyta afstöðu íslendinga til Sovét-
ríkjanna á alþjóðavettvangi upp úr 1956. í
lok ársins 1956 fengu íslendingar afar stórt
lán og hagstætt hjá Bandaríkjamönnum til
að standast straum af kostnaði við ýmsar
framkvæmdir hér innanlands. Næstu ár
fengu íslendingar fleiri slík lán.22) Enginn
þarf að efast um að þessi mikli stuðningur
Bandaríkjamanna við ísland á efnahagssvið-
inu hefur átt þátt í að draga úr hugsanlegum
áhrifum Sovétríkjanna á afstöðu íslendinga í
atkvæðagreiðslum hjá S.Þ.. Með stór og
hagstæð lán frá Bandaríkjamönnum upp á
vasann var íslendingum hreinlega ekki stætt
á öðru en að fylkja sér fast við hlið vestur-
blokkarinnar er deilur við austrið mögnuð-
ust á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Lokaorð
Hin margháttaða og nána samvinna Norð-
urlandanna fimm nær inn fyrir vébönd Sam-
einuðu þjóðanna. Það birtist glögglega á þvi
timabili sem til umræðu er í þessari grein,
1946—1963. Samstaða Norðurlandanna í at-
kvæðagreiðslum hjá S.Þ. bar glöggan vott
um vilja þeirra til að standa saman á al-
þjóðavettvangi og mynda þannig sterkari og
áhrifameiri heild en ella.
Aðalstöðvar Sameinuðu þjóðanna í New York.
Engum ætti að koma á óvart þótt íslend-
ingar tækju að jafnaði afstöðu með vestur-
blokkinni þegar ágreiningur austurs og vest-
urs kom upp á yfirborðið hjá S.Þ..Reyndust
íslendingar yfirleitt sýna meiri samstöðu
með Bandaríkjamönnum í atkvæðagreiðsl-
um þar en hinar Norðurlandaþjóðirnar. Að
sama skapi voru íslendingar að jafnaði and-
stæðari Sovétmönnum á þessum vettvangi en
hinar Norðurlandaþjóðirnar. Hér varð þó
skýr undantekning á upp úr árinu 1953 er ís-
lendingar sýndu meiri samstöðu með Sovét-
mönnum í atkvæðagreiðslum hjá S.Þ. en
hinar Norðurlandaþjóðirnar. Skýringuna á
því virðist m.a. mega rekja til þeirra stór-
felldu verslunarviðskipta sem íslendingar
hófu við Sovétmenn árið 1953. Hafi þessi
viðskipti haft áhrif á afstöðu íslendinga
gagnvart Sovétmönnum framan af má með
nokkrum rétti segja að þau áhrif hafi fjarað
út árið 1956. Þá tóku íslendingar á ný ein-
arðari afstöðu gagnvart Sovétmönnum á
vettvangi S.Þ. en allar hinar Norðurlanda-
þjóðirnar. í þessari grein hafa umskiptin á
afstöðunni til Sovétríkjanna 1956 m.a. verið
rakin til innrásar Sovétmanna í Ungverja-
land. Auk þess má færa rök að því að opnun
fiskmarkaðar í Bretlandi og stórfelldar
110