Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Síða 39

SNÚÐUR SKLPTIR UM HLUTVERK
en hann sjálfur kemur samt í ljós. í staðinn fyrir að fela sig á bak við nýtt
gervi verður hann að breyta afstöðu sinni. Samhhða þessu stefi er mjög
áberandi spumingin um eigingimina og það að geta gefið öðrum. Snúð-
ur á í erfiðleikum með það, en lærir að lokum að gefa og þiggja. Hann
hlýtur bestu gjöfina í staðinn, sem er vináttan. Gildi vináttu og samskipta
er áréttað í fleiri en einni bók en einveran og depurðin er líka dregin
fram, t.d. þegar Snúður grætur af því að enginn vill leika sér við hann í
fyrstu hókinni, eða þegar hann er skilinn efdr einn heima fyrst í annarri
bókinni og fer bókstaflega niður í svart myrkur, þar sem hann fellur of-
an í kolabinginn í kjallaranum. Hann kraflar sig upp úr honum allur
kámugur, en tekur gleði sína þegar Snælda kemur í heimsókn. Þeim
verður ýmislegt á og em heldur skömmustuleg gagnvart fullorðna fólk-
inu, en einnig era þau stundum ráðagóð og finna leiðir til að sigrast á erf-
iðleikum. Auk Hnáttunnar er frelsið líka gildi sem sjá má í fleiri en einni
bók, en mest áberandi þar sem þau sleppa kanarífuglinum út úr búrinu.
Hvað segja myndimar?
Hér að framan hefor söguþráður bókanna um Snúð og Snældu verið rak-
inn eins og hann birtist í hinum ritaða texta og helstu einkenni söguper-
sónanna dregin fram. En bækumar era myndskreyttar og því vindur sög-
unni ffam í tveimur frásagnarkerfum í senn, annars vegar í textanum sem
við lesum, hins vegar í myndunum sem við skoðum. Myndirnar segja sína
sögu og hún þarf ekki nauðsynlega að vera að öllu leyti í samræmi við þá
sögu sem textánn segir. Þegar bókin er lesin spila mynd og texti vitaskuld
saman, en að jafnaði er það textinn sem segir okkur, sem eram læs, hvað
er að gerast, hann lætur okkur í té túlkunarrammann- fyrir myndimar.
„Hér sérðu Snúð“ stendur til dæmis í upphafi fyrstu bókarinnar og þar
með vitum við að myndin er af kettlingi sem heitir Snúður. Olæs börn
sem skoða bara myndimar upplifa söguna ekki endilega á sama hátt. Til
er málverk eftir belgíska listmálarann René Magritte sem sýnir mynd af
pípu og undir henni stendur skrifað: „Ceci n’est pas tme pipe“ eða „Þetta
er ekki pípa“.5 Myndin hefur valdið mörgum spekingnum miklum heila-
brotum. En ef við horfum framhjá textanum eða skiljum hann ekkr, þá
5 Sbr. A'Iichel Foucault, This is not a Pipe, James Harkness þýddi og ritaði inngang,
Berkeley, Los Angeles, London, University of Califomia Press, 1983. Sjá mynd á
bls. 12 í þessu hefd.
37