Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Page 85

Rannveig Sverrisdóttir
Orð eða mynd
Það að eiga samskipti og að geta tjáð sig eru tvær af frumþörfum okkar
mannanna, hvort sem tjáningin felst í orði, mynd eða einhverju öðru.
Þess vegna má segja að bæði á sviði myndlistar og máls séum við að fjalla
um hugsun og samskipti manna og kannski fyrst og fremst um tjáningu.
Tónhst getur einnig kallað fram myndir hjá okkur og orð kalla ítrekað
fram í huga okkar myndir. Vegna þessa eru skihn á milli orða og mynda
ekki alltaf skýr. Mér þótti vel við hæfi að fjalla um táknmál undir þema
þessa heftis Ritsins, orð og mynd, af augljósri ástæðu. Fram á síðustu ár
hafa táknmál heimsins nefnilega þurft að berjast fyrir tilveru sinni ef svo
má segja og kannski einmitt þurft að færa rök fyrir því að í þeim fælust
orð - en ekki myndir.1
Savan
o
Saga táknmálsins er samtvinnuð sögu he\Tnarlausra og er nauðsynlegt að
gera örstutta grein fyrir heimi þegar ræða á um táknmál. Fyrst ber auð-
vitað að nefna að þótt hér sé talað um táknmál í eintölu er táknmál ekki
alþjóðlegt. Þessi útbreiddi misskilningur hlýtur að byggjast á vanþekk-
ingu á táknmálum eða kannski tungumálum yfirleitt.2 Flestir átta sig þó
á því þegar á það er bent, að tungumál þróast og breytast og eru þar að
1 Táknari á myndum í greininni er Anna Guðlaug Gunnarsdóttir táknmálskennari við
HI og fer hún bestu þakkir f}TÍr aðstoðina. Sömuleiðis vil ég þakka Haraldi Bem-
harðssyni fyrir yfirlestur og athugasemdir og Svandísi Svavarsdóttur og Gauta Mar-
inóssyni fiTÍr góð ráð og aðra aðstoð. Ritstjórar Ritsins fá líka þakkir fyrir gagnleg-
ar athugasemdir.
2 Eg nota „tungumál“ sem yfirheiti yfir táknmál annars vegar og raddmál hins vegar,
raddmál eru þá þau mál sem tjáð eru með rödd eins og íslenskan.
83