Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Side 101

ORÐ EÐAMYND
kollegi minn lýsti því einhvem tíma
sem svo að orðræðu táknmálsins
mætti kannski skipta í tvennt, ann-
ars vegar erum við að tala - hins
vegar að sýna bíómynd.40 Akveðinn
hluti táknmálsins krefst þess nefni-
lega að við sýnum á mjög sjónræn-
an hátt hvað um er að vera. A móti
gefur táknmálið færi á miklu ná-
kvæmari lýsingum en raddmálið oft Mynd 13.
á tíðum. Taka má sem dæmi að þegar
íslenska bætir lýsingarorðinu „stór“ við nafnorðið „kassi“ til að ákvarða
það nánar, þá sýnir táknmálið okkur bæði hversu stór kassinn er og
hvernig hann er í laginu. Allt þetta gerist á sama tíma því táknmálið hef-
m þá eiginleika að geta tjáð margt samtímis. I umræðum að loknum fýr-
irlestri Auðar Olafsdóttur á málþingi Ritsins sem var undanfari þessa
heftis var talað um að texta væri hægt að læra utan að en ekki myndir. Eg
er ekki viss um að þeir sem hafa táknmál að móðurmáli væru sammála
þessu, því það hvað táknmálið er sjómænt og hversu þjálfað sjónskyn
heymarlausir hafa gerir það að verkum að þeir geta lýst úthti hluta mjög
nákvæmlega. Ég hugsa því að sá sem hefúr táknmál að móðurmáli geti
lært mynd utan að.
Það er líka athyglisvert í þessu samhengi að velta því fyrir sér hvernig
hugsun okkar fer fram. Hugsum við í orðum eða m\mdum? Eflaust ger-
um við hvort tveggja en ég er viss um að mjög mikið af hugsun okkar er
ýmist myndræn eða tilfinningatengd, tengd ýmsum skynfærum eins og
til dæmis lyktarskyni. Ef svo er, má þá ekki færa rök fyrir því að myndir
séu orðum „náttúrulegri“? Spumingin er þá hvort við aðhyllumst kenn-
ingar raddmálssinnanna og teljmn orðin þróaðri myndum - eða teljum
myndimar nær Guði.
I danska táknmálinu er oft talað tun svokölluð gor ligesom tákn eða gera
eins og tákn. Ekki em allir sáttir við þessa skilgreiningu því hún styrkir að
vissu leyti þær röksemdir að táknmál séu ekki mál heldur bara látbragð,
við sýnum bara það sem við erum að gera (dæmi: „halda um stöng í
strætó“). I einhverjum tilvikum má sjálfsagt færa rök fyrir því að við sé-
um aðeins að sýna það sem við gemm en það er þó fullmikil einföldun,
40 Samtal við Svandísi Svavarsdóttur.
99