Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Page 102

RANNVEIG SVERRISDÓTTIR
oft er um að ræða miklu flóknari orðmyndanir og það hvernig við gerum
eða sýnum hlurina er ekki tilviljanakennt. Þetta er sambærilegt \nð hljóð-
líkingar í raddmálum þar sem fólk líkir í raun aðeins eftir þeim hljóðum
sem það heyrir, enginn heldur því þó ffam að þær orðmyndir séu verri
en þær sem eru algjörlega tilviljanakenndar. Þó að málfræðireglur í tákn-
málum séu oft á tíðurn ólíkar því sem við eigum að venjast í raddmálum
eru það ekki rök fyrir því að táknmálin séu ekki mál. Reglurnar eru vissu-
lega annars eðlis og snúa kannski ffekar að því hvar og hvenær við eig-
um að snúa líkamanum og lyfta augabrúnum en hvort við eigum að hafa
sagnir í ffamsöguhætti eða viðtengingarhætti. Ef hver og eimi talaði
táknmál eftir sínu höfði og setti eingöngu fram röð af myndum er ólík-
legt að samskiptin gengu upp. Kannski er nauðsynlegt í þessu skyni að
við endurskoðum viðhorf okkar til málfræðireglna og áttum okkur á þ\f
að þær eru oft myndrænni en áður hefur verið talið.
Ef fallist er á hugmyndir Noams Chomsky um meðfædda málkunn-
átm41 ætti að vera ljóst að málið er til í huga okkar en ekki munni og því
ætti ekki að skipta sköpum hvort það er tjáð með rödd eða höndum. Ef
allir fæðast með sömu meðfæddu hæfileikana hljóta heyrnarlausir að hafa
sömu hæfileika til að læra mál og við sem heyrum, þeir finna sér einung-
is aðra leið til að koma málinu frá sér. Þannig á máltaka heyrnarlauss
barns sem elst upp við táknmál sér stað á sama hátt og heyrandi barns
sem elst upp við raddmál.42
I samfélagi okkar hefur hið talaða orð mikið vald og ekki þarf að um-
gangast heyrnarlausa í langan tíma til að átta sig á því, þeir finna greini-
lega fyrir vanmætti táknmálsins gagnvart hinu talaða orði.43 Hverju þetta
sætir er erfitt að segja til um en kannski gætir enn áhrifa táknmálssinn-
anna sem héldu því fram að raddmálin væru tilviljanakenndari en tákn-
mál en túlkunin hafi snúist við og nú þyki hið tilviljanakennda og hug-
41 Noam Chomsky, Mál og mannshugur, Lærdómsrit Bókmenntafélagsins. Halldór
Halldórsson íslenskaði. Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag, 1973 (frumútgáfa
írá 1968), bls. 73, 80-81. Sbr. Helen Goodluck, Language Acquisition: A Linguistic
Int)-oduction, Oxford, UK og Cambridge, USA: Blackwell, 1991, bls. 3-4.
42 Elisabeth Engberg-Pedersen, „Modersmál og andetsprog“ í Tegnspi-ogsoinfag i und-
ervisningen af deve og herehæmmede, Danske Doves Landsforbund, 1987, bls. 6-9,
bls. 9.
43 Valgerður Stefánsdóttir ræðir þetta í nýlegri M.A. ritgerð sinni í uppeldis- og
menntunarfræði. Sjá Valgerður Stefánsdóttir, Málsamfélag heymarlausra: Um sam-
skipti á milli táknmálstalandi og íslenskutalandi fólks, óbirt M.A. ritgerð við Háskóla Is-
lands, 2005, bls. 90-91.
ioo