Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Síða 161

RETORIK MYNDARINNAR
efdrmyndir geta náð ffam), heldur einnig vitund um að hafa verið þar.
Um er að ræða nýja vídd í rýmis-tímahugtakinu: hér í rýrni og áður í
tíma; í ljósmyndun verður til órökrænt samband á milli hérna og aður
Jyrr. Það er á stigi þessara boða sem eru hlaðin merkingarkjarna, kóða-
lausra boða, sem hægt er að skilja fylhlega raunvemlegan óraunvendeika
ljósmyndarinnar. Oraunveruleiki hennar er mcið, vegna þess að við upp-
hfum ljósmyndina aldrei sem tálmynd, hún er engan veginn nærvera, og
nauðsynlegt er að draga úr töfraímynd hennar; raunveruleiki ljósmynd-
arinnar er að hafa verið þar, vegna þess að í hverri ljósmynd er ævinlega
sú yfnþyrmandi staðreynd að þannig var þetta: við eignumst, þökk sé
dýrmætu kraftaverki, raunveruleika sem við erum vemduð fyrir. Þetta
tímabundna jafiivægi (að hafa verið þar) dregur vafalaust úr miðlunar-
krafti ljósmyndarinnar (ljósmyndir em mjög sjaldan notaðar í sálfræði-
legum prófum, heldur er notast við teikningar): Þetta var svona hefur
vinninginn yfir þetta er ég. Ef þessar athugasemdir standast allar þá er
nauðsynlegt að tengja ljósmyndina við hreina áhorfsskynjun, en ekki við
„dulúðuga“ skáldskaparskynjunina, sem framkallar meira og kvikmyndir
byggja almennt á. Þetta styrkir þá skoðun að ekki sé einfaldur stigsmun-
tn á kvdkmyndum og ljósmyndum heldur grundvallar greinarmtmur: Það
er ekki lengur hægt að líta á kvikmyndir sem ljósmyndir á hreyfingu;
setningin að hafa verið þar hverfur fyrir að vera þar sem útskýrir hvers
vegna kvikmyndasagan er samofin sögu fyrri skáldskaparlista á meðan
ljósmyndin getur á vissan hátt komist hjá sögunni (þrátt fyrir tæknifram-
farir og aukinn metnað ljósmyndunar sem listgreinar) og lýst „flatri“
mannfræðilegri staðreynd, í serm algerlega nýrri og endanlega óyfirstíg-
anlegri; í fyrsta skipti í sögunni, stæði mannkynið andspænis kóðalausum
boðum-, ljósmyndin væri þess vegna ekki síðasti (endurbætti) ættliðttrinn í
stórfjölskyldu mynda, heldur jafnaðist á við grundvallar stökkbreytingu í
hagkerfi upplýsinganna.
Hvað sem því Kður á mynd með merkingarkjama, að því marki sem
hún felur ekki í sér neinn kóða (í tdlviki auglýsingaljósmynda), sérstakan
þátt í almennri formgerð íkónískra boða sem við getum byrjað að útskýra
(við komum aftur að þessari spumingu þegar umfjöllun um þriðju boð-
in er lokið): Merkingarkjömuð mynd náttúmgerir táknrænu boðin, sak-
leysir merkingarffæðilega byggingu merkingaraukans, sem er mjög
þéttriðin (sérstaklega í auglýsingum). Þó að Panzani auglýsingavegg-
spjaldið sé hlaðið „táknum“ eimir samt efrir af náttúmlegri tilvem hlut-
159