Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Side 14

LIZ STANLEY
Þar með hefur söguritun ekki aðeins orðið kenningalegri heldur hafa
menn gert sér betur grein f}trir þekkingarfræðilegum thddum hennar.
Núorðið er htið á ritunina sem umskapandi miðil sem mótar, fremur en
einungis að endurspegla það sem tahð er hafa þýðingu og htið er á sem
staðreyndir, orsakir og niðurstöður. Það sem ég held fram hér er hhð-
stætt þessu: Við lestur á fortíðinni er á hinu þekkingariræðilega stigi þörf
á nýrri hugsun og nýjum hugtökum á líkan hátt og orðið hefur varðandi
söguritun, vegna þess að það sem virðist vera svo sjálfgefið hugtak,
„lestur“, felur í sér ákveðið grundvallarferli sem kallað er túlknn.11
Túlkun er engan veginn gagnsætt ferh og oft er ekki hugað að vand-
kvæðum sem henni fylgja eða þau algerlega hunsuð, ekki aðeins í rann-
sóknarskrifum heldur einnig í nýlegum kenningum mn sagnaritun, og er
kaldhæðnislegt að þar á meðal eru margir boðberar póststrúktúrah'skrar
hugsunar sem leggja áherslu á hversu sprengifimar þekkingarfræðilegar
víddir fýlgja afbyggingu söguritunar en „gleyma“ þeirn síðan þegar kem-
ur að lestri og tiilknn.121 umíjölluninrú hér á efrir verða þessi „gleymdu“
mál könnuð út frá nokkrum dæmum sem tengjast vinnubrögðum er upp
koma þegar heimildir fortíðarinnar eru lesnar og túlkaðar. Þessi dæmi
snúastum „hindranir sýnileikans“ sem óljós mynd sambandsins miUi nú-
tíðar og fortíðar felur óhjákvæmilega í sér fyrir faglega sagnfræði.
Túlkun og hindranir sýnileikans
í skrifum mínum um minningar um stríðið í Suður-Affíku hef ég smðst
við fjölbreyttar skjallegar heinúldir.13 Til eru tvö mikil gagnasöfn um
Press, 1954; P-aul Veyne, Writing History, Manchester: Manchester University Press,
1971/1984; Hayden White, Metahistory: The Historical Imagination In Nineteenth-
Century Europe, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1973.
11 Eg er að sjálfsögðu ekki ein um þessa skoðun. A svipuðum slóðum í uniræðunni eru
Michel-Rolph Trouillot, Silencing the Past: Power and the Production ofHistory, Bost-
on: Beacon Press, 1995, og Penelope Papailas, Genres ofRecolIection: Archival Poetics
andModem Greece, Basingstoke: Palgrave, 2005.
12 Þetta er hins vegar viðurkennt í verkum sem spruttu af eldri umræðum mn heim-
speki sögunnar, þar á meðal í R.G. Colhngvnod, The Idea ofHistoiy, Oxford: Oxford
University Press, 1946, þar sem tekið er á áþekkum túlkmvar- og þekkingarffæði-
legum atriðum í lestri á fortíðinni og rædd eru hér.
13 Söfnin sem notuð eru: (a) skýrslur úr burgher-fangabúðum og búðum svartra: Free
State Archives Depot og Transvaal Archives Depot; (b) ljósmyndasöfh: stríð, fanga-
búðir, stríðsfangabúðir: Free State Archives Depot, Transvaal Archives Depot og War