Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Qupperneq 101

TÓMIÐ OG TILVERAN
SONXJR MINN: Pabbi ekki grenja svona. Eins dauði er annars
brauð. Eitt sinn skal hver deyja. Þetta er nú leið okkar allra. Deyr
fé deyja frændur. Dauðinn kemur og fer á kránni.
Sonur minn strengir byggingarplast á gólfið.
MAÐURINN MINN: Hún var nú konan mín til margra ára.
Móðir þín og kona mín, móðir bama minna, amma bamabarn-
anna okkar. Dóttir tengdamóður minnar. Lífsförunautur minn.
Minn bestd vinur.36
Endurlífgun og endumýting Kristínar á vel þekktum og minna þekkt-
um klisjum sýnir að hún tekur mörkin milli lífs og dauða í tungumálinu
ekkert frekar gild en í þemum verkanna. Hún reynir jafhframt að
endurvinna og endurhfga hið dauða málform, fá blóðið til að renna aftur
um æðar þess, eins og hún reynir að brjóta persónum sínum braut út úr
þunglyndi og inn í samfélag sem hefur verið endurskapað í tungumálinu.
Sé það sem hér hefur verið sagt tekið saman má segja að allt höfund-
arverk Kristínar Omarsdóttur hverfist um nokkur lykilþemu sem hún
kannar og dýpkar frá ljóði til leikrits, í skáldsögum og smásögum. Þau
eru skoðuð frá hinsegin, „queer“ eða skjönuðu sjónarhorni, horft frá
jaðrinum á miðjuna og hinu gagnkynhneigða, ofbeldisfulla valdboði er
hafnað, (ó)kurteislega en ákveðið. I þeirri hinsegin heimsmynd sem um
ræðir er farið yfir öll mörk eða þeim afneitað og það gildir líka um hin
endanlegu landamæri lífs og dauða. I síðari verkum Kristínar hittum við
æ oftar fýrir hina tvöföldu þunglyndu afneitun sem Judith Butler kallar
„hýrt þunglyndi“. Vísað hefur verið til og vitnað í kenningar bók-
menntafræðinga, sálgreinanda og heimspekinga (Freud, Buder, Young,
Sartre, Kristeva, Moi) og ég hef bent á ákveðin líkindi og hliðstæð
mynstur á milli þeirra hugmyndabygginga sem þau eru þekktust fyrir.
Hin tvöfalda afneitun þunglyndisins afrrúðjar hina heildstæðu sjálfs-
mynd sem valdið beinir máh sínu til. Persónur og leikendur á sviði
Kristínar eru til orðnar í tungumálinu; þar liggur valdið, þar ákvarðast
kynferðið og þar verður missirinn til. Ef grundvallarósætti er við allt
þetta figgur næst fyrir að breyta tungumálinu. Það tekur Kristín Omars-
dóttir sér fyrir hendur í textum sínum án þess að hika. I því felst hinsegin
róttækni hennar.
36 Kristín Omarsdóttir, Hamingjan hjálpi mér I og II, bls. 54.
99