Frjáls verslun - 01.07.2013, Blaðsíða 6

6 FRJÁLS VERSLUN 7. 2013
T
ækifærið Ísland er yfirskrift þessa
sprotablaðs. Nýsköpun og sprotar
færa okkur fram veginn í lífskjörum.
Það fer vel á því þegar fimm ár
eru liðin frá falli gömlu bankanna
að benda á tækifærið Ísland þegar
umræðan virðist fremur andsnúin íslensku atvinnu ­
lífi – og jafnvel sterkum frumkvöðlum. Það er mik ið
afl sem felst í frumkvæði og dugnaði fólks. Sam ­
keppnishæfni Íslands við útlönd felst í orkunni,
náttúrufegurðinni, fiskinum, hreina vatninu, hreina
loftinu, staðsetningunni, sterkum innviðum – en
ekki síst í hugmyndaríku fólki sem sér tækifæri í
þessu umhverfi og vill gera sér mat úr þeim.
Einhverjum kann að finnast of mikið sagt að
ræða um tækifærið Ísland og með því sé dregin
upp 2007­glansmynd; einhvers konar Holly wood ­
tjald sem ekkert sé á bak við. Að hljómurinn sé
holur vegna þess að „hér varð hrun“. Vissulega er
við ramman reip að draga í ríkisfjármálum, skattar
eru íþyngjandi, fjárfestingar ónógar, vextir háir,
talsverð verðbólga, skuldir ríkissjóðs of miklar,
ólga á vinnumarkaði, gjaldeyrishöft sem skekkja
myndina – og loks eru miklar umræður um gildi
gjaldmiðilsins. Þetta eru viðfangsefni. En þegar
kemur að sprotum og nýsköpun er stóra myndin
sjálf viðskiptahugmyndin – peningar leita alltaf
í góða hugmynd sem líkleg er til vinsælda og að
verða að seljanlegri vöru.
Því miður vex þeim ásmegin sem eru fastir í þeirri
trú að nýjar auðlindir sé að finna í skatt lagn ingu á þá
sem búa til verðmætin. Margir ná t.d. ekki andanum
yfir því að sérstakt veiðgjald á útgerðir sé „aðeins“
10 milljarðar króna, eða sama fjárhæð og á síðasta
ári. Á sama tíma hafa fræðimenn fært fyrir því
rök að of hátt veiðigjald leggi lítil og miðlungsstór
fyrir tæki í sjávarútvegi í rúst – auk þess sem sjávar ­
út vegsklasinn á Íslandi og sú mikla nýsköpun sem
þar á sér stað snúist um annað og meira en bara
útgerðirnar.
Innflæði þekktra erlendra frumkvöðla til lands ­ins með hugmyndir og fjármagn er til vitnis um tækifærið Ísland. Þeir trúa á íslenskt frumkvæði
og áræði þegar nýsköpun er annars vegar. Þetta
eru menn eins og Jón von Tetzchner, Róbert Wess­
man, Skúli Mogensen og Róbert Guðfinnsson.
Eflaust toga átthagarnir í – römm er sú taug – en
þeir koma inn með milljarða króna. Þá er upp ­
örv andi að sjá hvernig erlendir fjárfestar, eins og
Bala Kamallakharan og KC Tran, trúa á land tæki ­
færanna. Eflaust dregur það ekki úr viljan um að
erlendir fjárfestar hafa getað nýtt sér fjárfest ingar ­
leið Seðlabankans en sú leið veitir 20% afslátt af
krónukaupum sé fjárfest hér á landi til langs tíma
– en sá aflsláttur ræður tæplega úrslitum um fjár ­
festinguna heldur sjálf viðskiptahugmyndin.
Lífskjör á Íslandi hefðu aldrei orðið jafngóð á
síð ustu öld – og á svo stuttum tíma – nema vegna
þess að hér voru einstaklingar sem tóku af skarið.
Sterkt atvinnulíf án duglegra einstaklinga og
frumkvöðla er ekki til. Frumkvöðlarnir í sjávar ­
út veginum eru löngu þekktir en einnig skal
bent á frumkvöðlana í fluginu, menn eins og Al­
freð Elíasson og Kristin Olsen, en þeir stofnuðu
ásamt fleirum Loftleiðir á lýðveldisárinu 1944 og
hófu reglulegt flug frá Íslandi til Ameríku fyrir 65
árum. Enn er Ameríkuflugið ein af grunnstoðum
Icelandair og leiðakerfi félagsins á milli Evrópu og
Ameríku, með viðkomu á Íslandi, talið ein helsta
auðlind Íslands. Stundum vaxa sprotafyrirtæki út
fyrir Ísland og flytjast út. Hvað er raunar íslenskt
við fyrir tæki þegar eigendurnir eru erlendir, sem og
obbinn af starfsmönnum, stjórnendum, birgjum,
við skipta vinum og lánardrottnum? Er það að
kenni talan sé íslensk?
Róbert Guðfinnsson segir í viðtali í þessu blaði að hann sjái í Bandaríkjunum, sér stak ­lega Kísil dalnum, hvað dáðst sé að mönnum
sem stöðugt reyna að skapa og framkvæma. „Þar eru
frum kvöðlar endurreistir aftur og aftur og eini glæp ­
ur inn sem menn geta framið er sá að gera ekki neitt.“
Eðlilega eru nokkrar umræður um það hvort
fjármagnshöftin og gjaldmiðillinn fæli erlendra
fjárfesta frá íslenskum sprotafyrirtækjum og ný ­
lega sagði formaður Samtaka iðnaðarins að sífellt
fleiri erlendir fjárfestar óskuðu eftir því að sprota ­
fyrirtæki flyttu höfuðstöðvar sínar til útlanda. Þá
væri sömuleiðis erfitt fyrir sprotafyrirtæki að fá
hingað erlenda starfsmenn vegna lakra lífskjara og
lágra launa. Gjaldeyrishöftin þvælast augljóslega
fyrir þótt erlendir fjárfestar geti að vísu fengið
arðgreiðslur af fjárfestingum sínum út til sín. En
innflæði fjárfesta, þrátt fyrir gjaldeyrishöftin, sýnir
að fjárfestar koma og fara. Það hefur alltaf verið
erfitt fyrir frumkvöðla að komast frá hugmynd og
á markað. Þannig var það líka fyrir tíma gjald eyris ­
haftanna. Áhugi fjárfesta snýst fyrst og fremst um
það hvort sprotafyrirtækin sé með seljanlega vöru.
Lág laun á Íslandi eru bæði veikleiki og styrk leiki
þegar kemur að samkeppnishæfni. Framleiðsla
færist frekar til landa þar sem vinnu afl er hlut falls ­
lega ódýrt og oft geta ung sprota fyrirtæki hvorki
greitt há laun né hafa efni á að taka lán. Það er
hins vegar rétt að menntaðir Íslend ingar erlendis,
sem og útlendingar, í góðum störfum flytjast síður
til Íslands ef laun, lífskjör og starfs aðstaða hér eru
miklu lakari en erlendis. Og þeir fara sömuleiðis
frekar út eigi þeir kost á því. Þetta er ekki nýtt
vandamál og ekki bundið við Ísland – kallast í
hagfræðinni „að speki leki“ á milli landa.
Lífskjör á Íslandi munu alltaf snúast um verð ­
mæta sköpun, nýsköpun, áræði og þor frumkvöðla.
Gróska í heimi sprotafyrirtækja er tákn um
tækifærið Ísland.
Tækifærið Ísland
Jón G. Hauksson
Gróska í
heimi
sprotafyrir-
tækja er tákn
um tækifærið
Ísland.
LEiðaRi
islandsbanki.is | Sími 440 4000
Við bjóðum
góða þjónustu
Við bjóðum
fyrirtækjum
sérþekkingu
Okkar vinna snýst um að þín vinna gangi vel. Við leggjum okkur fram um að setja okkur
vel inn í það sem þú ert að gera, og þó að við þekkjum kannski ekki viðfangsefnin í þínu
starfi jafn vel og þú, þá vitum við út á hvað starfið gengur.
Hjá Íslandsbanka starfar hópur fólks sem býr að áratuga reynslu af ráðgjöf fyrir stór og
smá fyrirtæki í smásölu og hefur víðtæka sérþekkingu á fjárhagsumhverfi þeirra. Þannig
getum við ávallt tryggt smásölufyrirtækjum þá bankaþjónustu sem þau þarfnast.
Þekking sprettur af áhuga.
Rúnar Björgvinsson hefur 25 ára reynslu
af ráðgjöf til fyrirtækja í smásölu.
Rúnar er útibússtjóri hjá Íslandsbanka.
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
5
7
9
8
5