Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Qupperneq 49

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
(2) demantsskurður og sýruæting; (3) sandblástur (Co-Jet)
og sýruæting; (4) Co-Jet og sýruæting og Composite Restore
(sérstakt plastviðgeðarefni); (5) Co-Jet og sjálfætandi Primer (SE
bond); (6) Co-Jet og sýruæting og Silane; (7) Co-Jet og Clearfil
Repair. Excite tannbeinsbindiefni var borið á yfirborð allra hópa
nema (5) og (7) og ljóshert. Nýtt plastefni var sett á yfirborðið
í tveimur 2 mm lögum og ljóshert. Viðmiðunarhópur (8) var
búinn til með því að herða tvö plastlög á nýja 4 mm plasthringi.
Sýnin voru geymd í eimuðu vatni í 24 klukkustundir og því næst
skorin í 0,8 mm þykkar sneiðar. Sneiðarnar, 12 í hverjum hópi,
voru trimmaðar niður í stundaglasalögun með 1 mm2 flatarmál
prófunarsvæðis. EZ-prófs togvél var notuð til að toga í sundur
og brjóta sýnin með hraðanum 1 mm/mín. og var brotkraftur
notaður til að mæla styrk svæðisins í MPa. Gögnin voru með
ANOVA ogTukey B prófi (p<0,05).
Niðurstöður: Plast við plast bindistyrkur var eftirfarandi í MPa:
(1) 17,5°; (2) 30,3b; (3) 30,0b; (4) 28,9b; (5) 36,9bc; (6) 40,7cd; (7)
47,8d; (8) 47,6d. Hópar með sama bókstaf náðu ekki tölfræðilegum
mun (p<0,05).
Alyktanir: Þegar gert er við gamalt plastefni með nýju ná hópar
(6) og (7) að endurheimta upphafsbindistyrk plastefna.
E 70 Ástæður tannslits hjá íslendingum til forna
Sigfús Þór Elíusson. Svend Richter
Tannlækningastofnun, tannlæknadeild HÍ
sigfuse@hi.is
Inngangur: Fornhandritin íslensku eru vafalaust stærsta framlag
þjóðarinnar til heimsbókmenntanna. Þau gefa ekki einungis
upplýsingar um hinn sameiginlega norræna menningararf,
nppruna íslendinga og landnámið, heldur einnig mikilvægar
upplýsingar um lifnaðarhætti á söguöld. Sýnt hefur verið fram á
að nútímafæði Vesturlandabúa veldur tiltölulega litlu tannsliti.
Á síðustu árum hefur borið meira á sýrueyðingu á tönnum,
einkum hjá ungu fólki, sem talið er stafa fyrst og fremst af mikilli
aukningu á neyslu gosdrykkja. Við fornleifarannsóknir víða um
heim hefur komið í ljós að tennur eru oftast mjög slitnar. Ástæðan
hefur verið talin gróft fæði til. Tilgangur rannsóknarinnar var
að meta ástæður tannslits í íslenku fornbeinasafni með tilliti til
líklegs fæðis.
Efniviður og aðferðir: Tannslit í 55 höfuðkúpum úr tveimur
fornleifauppgröftum var skoðað. Reynt var að meta klínískt
líklegar aðalástæður tannslits. Tölvuorðaleit var framkvæmd á
íslenskum fornsögum til að kanna mataræði til forna.
Helstu niðurstöður: Mikið tannslit var hjá öllum aldurshópum
sem jókst marktækt eftir aldri (p<0,001). Ekki var marktækur
tnunur milli kynja. Tannslitið líktist oftast sliti sem talið hefur
verið vegna grófmetis. í þessari rannsókn líktist tannslitið
samt oft sliti sem sést eftir sannanlega sýrueyðingu hjá nútíma
Islendingum, sértaklega hjá yngri aldurshópunum. Líklegt er að
súrir mysudrykkir og súrmeti hafi verið stór þáttur í mataræði
íslendinga til forna.
Ályktanir: Auk grófmetis og sjúkdóma sem valda sýrueyðingu
tanna, hafa súrir drykkir og súrmeti átt stóran þátt í tannsliti
Islendinga til forna.
E 71 Tíðni tannréttingameðferðar og bitskekkju hjá mið-
aldra íslendingum
Teitur Jónsson,Sigurjón Arnlaugsson.Karl Örn Karlsson,Björn Ragnarsson,
Eiríkur Örn Arnarson, Þórður Eydal Magnússon*
Tannlæknadeild HÍ, *prófessor emeritus
tj@hi.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tíðni
bitskekkju hjá miðaldra íslendingum og hvaða reynslu þeir
hefðu af tannréttingum. Notuð var stöðluð skráningaraðferð og
niðurstöður metnar með hliðsjón af sambærilegum erlendum
könnunum.
Efniviður og aðferðir: Kannað var slembiúrtak 829 einstaklinga,
342 karla og 487 kvenna, á aldrinum 31 til 44 ára. Notaður var
spurningalisti til að afla upplýsinga um reynslu þátttakenda af
tannréttingum, en bitskekkja og rými í tannbogunum voru metin
með staðlaðri klínískri skoðun. Rúmlega helmingur kvennanna
(52,8%) var fulltenntur, en lægra hlutfall karlanna (45,3%).
Bitskekkju- og rýmisþættir voru skráðir hver fyrir sig sem
tvígildar breytur.
Niðurstöður: Marktækt fleiri konur en karlar höfðu farið í
tannréttingu með föstum tækjum (16% samanborið við 9,5%)
og einnig í tannréttingu með hvers konar aðferðum (24,3%
samanborið við 16,9%). Tæpur helmingur þátttakenda (45,5%)
hafði ekkert bit- eða rýmisfrávik,33,9% höfðu einn fráviksþátt og
20,5% höfðu tvo til fjóra fráviksþætti. Algengustu skekkjuþættir
í biti og rými voru distalbit á jöxlum (27,7%), þrengsli við
neðri framtennur (13,4%), krossbit á jöxlum (11,9%), djúpt
framtannabit (11,8%), þrengsli við efri framtennur (7,1%) og
mesíalbit á jöxlum (6,9%). Tíðni undirbits, mesíalbits og saxbits
var marktækt lægri hjá konum en körlum.
Ályktanir: Tíðni yfirbits var marktækt lægri hjá þeim sem höfðu
farið í tannréttingu, sem bendir til þess að slík meðferð sé yfirleitt
árangursrík og varanleg. Tíðni krossbits á jöxlum var hins vegar
hærri hjá þeim sem höfðu farið í tannréttingu, líklega vegna þess
að meðferð við því hafi oft verið ófullnægjandi eða gengið til
baka. Tíðni flestra bit- og rýmisfrávika á íslandi reyndist mun
lægri en fram hefur komið í erlendum rannsóknum
E 72 Áhrif sneiðinga þráða í tannvegi á stöðugleika eftir
tannréttingameðferð
Kristín Heimisdóttir1, Bjarni Elvar Pjetursson2, Sabine Ruf3, Urs Gebauer2,
Niklaus Peter Lang2
'Tannlæknadeild HÍ, 2tannlæknadeild Háskólans í Bern, Sviss,
3tannlæknadeild Háskólans í Giessen, Pýskalandi
kristin@tennur.is
Inngangur: Sneiðing þráða í tannvegi (circumferential supracrestal
fiberotomy) eftir tannréttingameðferð hefur verið notuð til að
auka stöðugleika tanna og til að varna því að tennur skekkist að
nýju. Rannsóknin beindist að því að athuga hvort munur væri á
stöðugleika tanna sem væru sneiddar (fiberotomized) eða ekki,
skoðað innan munns í sama einstaklingi.
Læknablaðið/fylgirit 53 2006/93 49