Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Qupperneq 62

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA H (
E106 Glerungseyðing íslenskra barna, niðurstöður úr
landsrannsókn á munnheilsu íslendinga, MUNNÍS
Inga B. Árnadóttir', Helga Ágústsdóttir2 *. Hólmfríður Guðmundsdóttir’,
Hafsteinn Eggertsson4, Sigurður Rúnar Sæmundsson', Sigfús f>ór Elíasson',
Peter Holbrook'
'Háskóli íslands, 2Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið, ’Lýðheilsustöð
og Miðstöð tannverndar,4Indiana University School of Dentistry
iarncid@hi.is
Inngangur: Tilgangur landsrannsóknar á munnheilsu Islendinga,
MUNNÍS, var að afla upplýsinga um munnheilsu barna og
unglinga á landsvísu. Eitt af aðalmarkmiðum rannsóknarinnar
var að mæla algengi glerungseyðingar í fullorðinstönnum.
Efniviður og aðferðir: Slembiúrtak 20% barna á aldrinum sex,
12 og 15 ára á íslandi var valið. Samtals 2.256 börn í fyrsta,
sjöunda og tíunda bekk víðs vegar um landið. Skoðanir fóru fram
í færanlegum tannlæknastól í grunnskólum. Eftir tannhreinsun
hjá tannfræðingi voru öll börnin skoðuð af sama tannlækni.
Glerungseyðing var greind eftir staðsetningu og alvarleika með
sömu aðferð og var notuð í fyrri rannsóknum á glerungseyðingu
hér á landi (modified scale of Lussi)
Niðurstöður: Glerungseyðing greindist ekki í fullorðinstönnum
sex ára barna en hjá 14,8% 12 ára barna. Piltar voru með hærra
hlutfall en stúlkur (19,0% pilta, 9,8% stúlkna, p<0,001; %2).
Glerungseyðing greindist hjá 30% 15 ára unglinga (37,4% pilta,
22,5 % stúlkna, p<0,001; yj). Þær tennur sem oftast greindust með
glerungseyðingu voru neðri góms sex ára jaxlar.
Alyktanir: Hér er um að ræða rannsókn með nægilegt stórt úrtak
á landsvísu til að hægt sé að draga af henni ályktanir fyrir börn og
unglinga á þessum aldri á Islandi. Glerungseyðing greindist hjá
30% 15 ára og 15% 12 ára barna og hjá nær tvöfalt fleiri piltum en
stúlkum. Petta er hærra hlutfall og önnur dreifing milli tannsvæða
en áður hefur komið fram í rannsóknum á unglingum á þessum
aldri á íslandi.
E107 Tíðni tannátu í fullorðinstönnum hjá börnum og
unglingum, niðurstöður úr Munnís, landsrannsókn á munn-
heilsu íslendinga
Sigfús Þór Elíasson', Helga Ágústsdóttir2, Hólmfríður Guðmundsdóttir’,
Inga B. Árnadóttir',Sigurður Rúnar Sæmundsson', Peter Holbrook* 1, Stefán
Hrafn Jónsson’, Hafsteinn Eggertsson4
'Tannlæknadeild HÍ, ’Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið,
’Lýðheilsustöð og Miðstöð tannverndar, ’lndiana University, School of
Dentistry
sigfuse@hi.is
Inngangur: Markmið Munnís rannsóknarinnar er að afla
upplýsinga um munnheilsu íslendinga. í þessum fyrsta hluta
rannsóknarinnar var tannátutíðni mæld hjá sex, 12 og 15 ára
börnum og unglingum.
Efniviður og aöferðir: Slembiúrtak 20% grunnskólanema var
valið úr fyrsta (sex ára),sjöunda (12 ára) og tíunda (15 ára) bekk.
Skoðaðar voru fullorðinstennur í samtals 2.256 einstaklingum.
Ný sex flokka sjónræn greiningaraðferð var notuð (International
Caries Detection & Assessment System-ICDAS) sem gefur
aukna möguleika á snemmgreiningu jafnt sem greiningu á
lokastigum tannátu. Skoðun fór fram í grunnskólum í færanlegum
tannlæknastól. Greining munnástands allra barnanna var gerð af
einum og sama tannlækninum eftir tannhreinsun.
Helstu niðurstöður: Til einföldunar var flokkum tannátu skipt í
tvennt: byrjandi tannátu (D| 2) og tannátu sem þarfnast viðgerða
(D3 6). Hjá sex ára börnum mældist D3 6MFT 0,16 (0,7), hjá 12 ára
1,43 (2,0) og 2,74 (3,4) hjá 15 ára unglingum. D3 6MFS mældist
0,25 (1,3) hjá sex ára, 2,14 (3,6) hjá 12 ára og 4,12 (6,1) hjá 15
ára. Hlutfall einstaklinga án viðgerða og tannátu sem þarfnast
viðgerða (D3 6MF=0) var 91,4% af sex ára, 47,8% af 12 ára og
einungis 35,5% af 15 ára hópnum. Sé tannáta á byrjunarstigi
einnig tekin með (D, 6MF=0), lækkar hlutfallið í71,7% af sex ára,
22,1% af 12 ára og 16,25% af 15 ára hópnum.
Ályktanir: Tannátutíðni lækkaði hratt á árunum 1986 -1996.
Nú virðist hafa hægt rnikið á þessari þróun og tannátutíðni
jafnvel hækkað hjá yngsta aldurshópnum, en tannátutíðni í þeim
aldurshópi er talin hafa forspárgildi fyrir unglingsárin.
E 108 Líkamleg frávik og líkamsímynd unglinga: Niðurstöður
landskönnunar í níunda og tíunda bekk
Rúnar Vilhjálmsson1. Guðrún Kristjánsdóttir1'2
1 Hj úkrunarfræðideild, ’Landspítali
nmarv@hi.is
Inngangur: Líkamsvöxtur einstaklinga er með ýmsu móti. Þegar
hann víkur frá því sem gerist og gengur má segja að um líkamleg
frávik sé að ræða. Slík frávik eru alla jafna sýnileg og geta kallað
fram neikvæð eða jákvæð viðbrögð annarra. Á unglingsaldri
eiga sér stað miklar breytingar á líkamsþroska sem beina athygli
unglingsins að líkamanum. Jafnframt skiptir flesta unglinga miklu
að falla inn í félagahópinn og skera sig ekki úr. Rannsóknir benda
til að vöxtur og útlit geti haft mikil áhrif á sjálfsviðhorf og líðan,
ekki síst á unglingsaldri. Rannsóknin athugaði tengsl milli þess
að vera smávaxinn, hávaxinn, þybbinn/feitur, horaður, léttur og
þungur á líkamsímynd pilta og stúlkna
Efniviöur og aðferðir: Spurningalistar voru lagðir fyrir nemendur
í 9. og 10. bekk á öllu landinu. Heimtur voru 92% (3.898
einstaklingar). Spurt var meðal annars um líkamsímynd með
fimm atriða kvarða. Einnig var spurt um þyngd og hæð og
reiknaður smár og hár vöxur, lítil og mikil þyngd og megurð
og ofþyngd/offita (efstu og neðstu 5% og 15% miðað við aldur
og kyn). Sambönd voru athuguð með fylgnireikningum og
aðhvarfsgreiningu.
Helstu niðurstööur: Líkamsímynd stúlkna reyndist mun
neikvæðari en pilta. Þeir sem voru þungir höfðu neikvæðari
líkamsímynd en aðrir, og þeir sem voru hávaxnir höfðu jákvæðari
líkamsímynd. Stuttur vöxtur hafði verri áhrif á líkamsímynd pilta
en stúlkna, en megurð tengdist betri líkamsímynd stúlkna en verri
líkamsímynd pilta.
Ályktanir: Kynferði og líkamleg frávik hafa mikið að segja um
líkamsímynd unglinga. Ástæða er til að gefa nánari gaum að
neikvæðri líkamsímynd stúlkna almennt og jákvæðum áhrifum
megurðar á líkamsímynd þeirra. Þá eru neikvæð áhrif stutts
vaxtar á líkamsímynd pilta einnig athugunar verð.
62 Læknablaðið/fyloirit 53 2007/93