Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Qupperneq 100

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XIII. Vl'SINDARÁÐSTEFNA HÍ
V 58 Sársaukaupplifun barna að tveggja ára aldri við
stungu. Forprófun á “Modified Behavioral Pain Scale” í
íslenskri þýðingu
Guðrún Kristjánsdóttir1'2, Rakel B. Jónsdóttir12, Elísabet Harles1, Kolbrún
Hrönn Harðardóttir1
'Hjúkrunarfræðideild HI, 2Landspítali
gkrist@hi.is
Inngangur: í bráðaaðstæðum þarf iðulega að framkvæma sárs-
aukafull greiningarinngrip svo sem blóðtökur. Rannsóknir sýna
að ef tekið er tillit til upplifun barna í slíkum aðstæðum má koma
í veg fyrir óþarfa vanlíðan og tafir í framvæmd ástungu.Tilgangur
þessarar rannsóknar var að forprófa MBPS (Modified Behavioral
Pain Scale: Taddío ofl. 1995) í íslenskri þýðingu á börnum eins
mánaðar til tveggja ára. Leitast var við að svara hvort MBPS væri
áreiðanleg og réttmæt aðferð til að meta bráðan sársauka við
sambærilegar sársaukafullar aðstæður.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin styðst við þægindaúrlak
49 barna sem gengust undir meðferðar- og greiningartengdar
ástungur á almennri heilsugæslustöð og á bráðamóttöku barna.
Meðalaldur var 8,7 mánuðir. Tveir rannsakendur mátu börnin
við sömu aðstæður með MBPS, fyrst við hlutlausar aðstæður fyrir
ástunguna og síðan við ástunguna. Ástungur voru 13 vegna CRP,
sjö vegna stungu í bláæð og 29 í vöðva. Áreiðanleiki var metinn
með því að bera saman niðurstöður beggja matsaðila. Réttmæti
var mælt með muni á sársaukaskori við hlutlausar aðstæður
og við ástungu. Loks voru athuguð tengsl sársaukamælinga
við lýðfræðilega þætti (aldur og kyn) og aðstæðubundna þætti
(vettvangur gagnasöfnunar og tegunda ástungu).
Helstu niðurstöður: Meðalsársaukaskor í hlutlausum aðstæðum
reyndust 2,96 (±1,79) og 2,96 (±1,74) og 4,27 (±2,66) og 4,39
(±2,51). Marktæk sterk jákvæð fylgni (r=0,87) reyndist milli
sársaukaskors hinna tveggja matsaðila við hlutlausar aðstæður
og einnig milli sársaukaskora við ástungu (r=0,90). Marktækur
munur reyndist vera á sársaukaskori við hlutlausar aðstæður og
við stungu (t(48)= -3,34, p<0,05) með t-prófi paraðra úrtaka. Ekki
reyndist fylgni við lýðfræðilega eða aðstæðubundna þætti og sárs-
aukaskors með MBPS, hvorki í hlutlausum né sársaukafullum
aðstæðum.
Ályktanir: Af niðurstöðum má ætla að íslensk þýðing MBPS sárs-
aukamatstækisins sé nægilega áreiðanlegt og réttmætt og henti
við mat á bráðum sársauka við ástungur á börnum á aldrinum eins
mánaðar til tveggja ára. Ástand barns er einn af þeim þáttum sem
ekki var sérstaklega tekið tillit til í þessari forprófun en athuga
þarf það sérstaklega í frekari prófun á næmi mælitækisins.
V 59 Þættir tengdir þátttöku verðandi foreldra á íslandi í
foreldrafræðslu
Guðrún Kristjúnsdúttir12, Margrét Eyþórsdóttir2, Helga Gottfreðsdóttir1
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítali
gkrist@hi.is
Inngangur: Með foreldranámskeiðum átti að koma í veg fyrir
ungbarna- og mæðradauða í byrjun 20. aldar. Á íslandi hófust
slík námskeið um 1954 og feður tóku þátt frá 1956. Tilgangur
rannsóknarinnar var að kanna þátttöku í foreldranámskeiðum og
áformum verðandi foreldra til að sækja þau og hvernig félagslýð-
fræðilegir þættir, fæðingarsaga og fæðingartengdir þættir tengjast
þátttöku og hvernig áform þeirra tengjast útkomu fæðingar.
Efniviður og aðferðir: Úrtakið var tilviljunarúrtak 152 foreldrar
af sængurlegudeildunum (sængurkvennagangi og Hreiðrinu)
(58% heimtur) og 68 foreldrar af vökudeild (79% heimtur).
Gögnum var safnað í heimsókn til foreldra eftir heimferð með
spurningalista þar sem spurt var um félags- og lýðfræðilega
þætti, fæðingarsögu og tegund fæðingar, hvort þau hefðu sótt
foreldrafræðslu eða áform um að sækja slíka. Líkan var sett upp
með þáttum sem rannsóknir telja að hafi áhrif á þátttöku. Skoðuð
var fylgni milli rannsóknarbreytanna og þátttöku í foreldrafræðslu
og marktækar breytur síðan keyrðar í aðfallsgreiningu.
Helstu niðurstöður: Marktækur munur var á þátttöku foreldra
í foreldrafræðslu eftir því á hvaða deild foreldrar lentu eftir
fæðingu barnsins. Ungt fólk í sambúð með fyrsta barn var
marktækt líklegra til að hafa sótt foreldrafræðslu, að teknu tilliti
til allra annarra þátta. í öllum foreldrahópum tóku foreldrar sem
áttu sitt fyrsta og annað barn þátt í foreldrafræðslu, en enginn
þeirra sem var að eiga sitt þriðja eða fjórða barn. Foreldrar
barna af vökudeild höfðu í 20,6% tilvika tekið þátt, 11,8% á
sængukvennagangi og 35% þeirra sem fætt höfðu í Hreiðrinu.
Áformin um þátttöku sem ekki stóðust voru flest hjá foreldrum
af vökudeild.
Ályktanir: Niðurstöður benda til að almenn þátttaka í
foreldrafræðslu sé lítil. Jafnframt benda þær til þess að þeir
sem á annað borð sækja fræðsluna séu pör sem eiga von á sínu
fyrsta barni. Huga þarf að því að stærsti hluti þeirra sem fæða
barn sem leggst inn á vökudeild og þeirra sem leggjast inn á
sængurkvennagang hefur ekki sótt skipulega foreldrafræðslu.
Bæta þarf undirbúning fyrir fæðingu af hálfu heilsugæslustöðva
og þróa skipulega undirbúningsleiðir fyrir verðandi foreldra.
V 60 Tengsl mataræðis og svefnvenja skólabarna í níunda
og tíunda bekk grunnskóla
Dóra Björk Siguröardóttir1, Guðrún Knstjánsdóttiru
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítali
gkrist@hi.is
Inngangur: Rannsóknir benda til að svefnvenjur og mataræði og
sérílagi morgunverðavenjur tengist heilsu skólabarna og árangri
í lífinu. Tilgangur rannsóknarinnar er að skoða tengsl svefnvenja
íslenskra skólabarna og reglusemi þeirra í mataræði.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin byggir á tilviljanalandsúrtaki
3.913 nemenda í 9. og 10. bekkjum grunnskóla landsins (91%
heimtur). Spurningalistar voru lagðir fyrir og könnuð var
meðallengd nætursvefns skólabarna, hvenær þau fara að sofa,
hvenær þau fara á fætur, hvort þau borði morgunmat ein eða
hvort fjölskyldan borðar saman og reglusemi í mataræði. Tengsl
milli svefns og matarvenja voru metin almennt og með tilliti til
aldurs og kyns.
Helstu niöurstöður: Marktækt samband var milli þess hvenær
Læknablaðið/fylgirit 53 2007/93