Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Side 109

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
V 83 Ómega-3 fjölómettaðar fitusýrur auka TNF- myndun
en hafa ekki áhrif á IL-10 myndun kviðarholsátfrumna í
rækt
Ingibjörg Helga Skúladóttir, Dagbjört Helga Pétursdóttir, Ingibjörg
Harðardóttir
Lífefna- og sameindalíffræðistofa, læknadeild HI
ih@hi.is
Inngangur: Fiskolía, rík af ómega-3 fjölómettuðum fitusýrum
(FÓFS), eykur TNF-a myndun en minnkar IL-10 myndun
staðbundinna kviðarholsátfrumna úr músum ex vivo. I þessari
rannsókn voru könnuð áhrif ómega-3 FÓFS í rækt á TNF-cc og
IL-10 myndun kviðarholsátfrumna úr músum og áhrif fiskolíu í
fæði músa á fjölda kviðarholsátfrumna sem seyta TNF-a og IL-
10.
Efniviður og aðferðir: Staðbundnar og aðkomnar kviðarholsát-
frumur úr BalbC músum, ásamt átfrumulínu, RAW 264.7, voru
ræktaðar án eða með arakídón sýru (AA, n-6), línólsýru (LA,
n-6), eikósapentaensýru (EPA, n-3), eða dókósahexaensýru
(DHA, n-3). Frumurnar voru örvaðar með LPS og styrkur TNF-
a og IL-10 mældur í floti með ELISA aðferð. BalbC mýs fengu
fæði bætt með fiskolíu eða kornolíu í fjórar vikur. Staðbundnar
kviðarholsátfrumur voru einangraðar og fjöldi frumna sem seyta
TNF-a og IL-10 metinn með ELISpot aðferð.
Niðurstöður: Kviðarholsátfrumur ræktaðar með ómega-3 FÓFS
seyttu marktækt meira TNF-a en frumur ræktaðar með ómega-6
FÓFS. Ómega-3 FÓFS höfðu lítil áhrif á IL-10 myndun. Fiskolía
í fæði jók meðal TNF-a myndun hverrar kviðarholsátfrumu en
hafði ekki áhrif á fjölda frumna sem seyttu TNF-a. Hins vegar
voru færri IL-10 myndandi frumur í kviðarholi músa sem fengu
fiskolíu en í kviðarholi músa sem fengu kornolíu. Fiskolía í fæði
hafði ekki áhrif á meðal IL-10 myndun hverrar frumu.
Ályktanir: Ómega-3 FÓFS hafa sömu áhrif á TNF-a myndun
kviðarholsátfrumna in vitro og fiskolía í fæði hefur á TNF-a
myndun þeirra ex vivo. Pessi áhrif skýrast líklega af innlimun
fitusýranna í frumuhimnur og áhrifum þeirra á starfsemi
frumnanna. Á hinn bóginn hafa ómega-3 FÓFS ekki áhrif á IL-10
myndun hverrar átfrumu hvort sem þær eru gefnar í fæði eða í
rækt. Fiskolía í fæði fækkar hins vegar fjölda frumna í kviðarholi
músa sem seyta IL-10.
V 84 Frumdýrasníkjudýr í hreindýrum Rangifer tarandus á
íslandi
Karl Skírnisson1, Berglind Guðmundsdóttir1, Bj0rn Gjerde2
‘Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum, 2Parasitology laboratory,
Norwegian School of Veterinary Science, Osló
k.arlsk@hi.is
Inngangur: Hreindýr á íslandi eru upprunnin í Noregi
og hafa lifað hér í ríflega tvær aldir. Að minnsta kosti
20 tegundir frumdýrasníkjudýra af 11 ættkvíslum (Babesia,
Besnoitia (Fibrocystis), Cryptosporidium, Eimeria, Entamoeba,
Giardia, Isospora, Maegtryphanum, Sarcocystis, Toxoplasma
og Trypanosoma) eru þekkt í hreindýrum erlendis. Ekkert var
vitað um frumdýrasníkjudýr í hreindýrum hér á landi við upphaf
athugananna.
Efniviður og aðferðir: Árin 2003-2005 var leitað að
frumdýrasníkjudýrum í meltingarvegi með því að skoða saursýni
úr 192 kálfum og 56 fullorðnum hreindýrum með McMaster og
FEC botnfellingaraðferðum. Einnig var leitað að þolhjúpum
Giardia sp. og Cryptosporidium sp. með ónæmisljómun. Þá var
leitað að Besnoitia, Sarcocystis og Toxoplasma í HE lituðum
vefjasneiðum úr 34 dýrum. Bein leit var gerð að Sarcocystis í
vélinda og þind 11 dýra.
Niðurstöður: Alls fundust átta frumdýrasníkjudýr. I meltingarvegi
fundust þrjár tegundir hnísla; Eimeria mayeri, E. rangiferis og E.
hreindyria. Allir voru hníslarnir sjaldgæfir. Polhjúpar Giardia
fundust í saur 13,5% kálfa en aldrei í fullorðnum dýrum.
Entamoeaba sp. var algeng bæði í kálfum (59%) og fullorðnum
dýrum (65%). Vefjaþolhjúpar þriggja Sarcocystis tegunda
fundust; S. rangi sást í 64% tilfella, S. hardangeri fannst í 36% og
S. tarandivulpes sást í 18% dýranna.
Ályktanir: Engin ofangreindra tegunda hafði áður verið staðfest
í hreindýrum hér á landi. Tvær hníslategundanna voru áður
óþekktar og hefur verið lýst sem nýjum tegundum. Eimeria
spp. og Sarcocystis spp. eru sérhæfð hreindýrasníkjudýr sem
talin eru hafa borist til landsins með forfeðrunum og hafa lifað
í stofninum allar götur síðan. Giardia og Entamoeba sp. eru ekki
nauðbundnar hreindýrum heldur lifa hér meðal annars í sauðfé.
Vanþrif hreindýra hér á landi af völdum frumdýrasníkjudýra eru
almennt séð álitin vera lítil sem engin.
V 85 Ormasýkingar í hreindýrum Rangifer tarandum á
íslandi
Karl Skírnisson', Berglind Guðmundsdóttir', Eric Hoberg2
’Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum,2US National Parasite Collection
& Animal Parasitic Disease Laboratory, USDA, Beltsville, Maryland, USA
karlsk@hi.is
Inngangur: Hreindýr voru flutt frá Noregi til nokkurra staða á
landinu fyrir ríflega tveimur öldum. Þau dóu alls staðar út nema á
Austurlandi þar sem stofninn komst í verulega útrýmingarhættu
á fyrri hluta 20. aldar. Erlendis hafa víðtækar athuganir verið
gerðar á ormasýkingum og óværu hreindýra. Athugun á helstu
heimildum um þetta efni leiddi í ljós 65 tegundir. Lengstur er
listinn yfir þráðorma, 44 tegundir, en þar eru líka átta bandorms-,
sjö ögðu- og sex óværutegundir.
Efniviður og aðferðir: Við rannsóknir á 58 hreindýrum á árunum
2003-2005 var leitað að lirfustigum (sullum) bandorma. Tegundir
og fjöldi orma voru rannsökuð í mjógörn og langa 39 dýra en
vinstrarormar í 24 dýrum. Práðorma var leitað í lungum 34 dýra
og óværu í nefholi, eyrum og á húð eða í feldi 16 dýra. Leitað
var með Baermann aðferð að lirfum lungnaorma í saursýnum úr
56 dýrum. Fjöldi þráðormseggja í grammi saurs var metinn með
McMaster aðferð í 192 kálfum og 56 fullorðnum dýrum.
Niðurstöður: Alls fundust átta tegundir þráðorma og ein
bandormstegund. I vinstur voru þrjár tegundir þráðorma;
Læknablaðið/fylgirit 53 2006/93 109