Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Blaðsíða 23

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
17
Mér hefur stundum leiðzt að heyra. hve ýmsum finnst sjálfsagt
að lofa Einar Jónsson, án þess að hreyfa hönd eða fót til að koma
verkum hans fyrir manna sjónir. Jafn sjálfsagt og það þykir að lofa
meistarann, þykir, að verk lians séu falin ljósinu í hlöðunni á Skóla-
vörðuhæð, þar sem þrengslin eru nú orðin eins og í vöruskemmu.
Það var myndarlegt, þegar Islendingar skutu saman af fátækt sinni
fyrir 30—40 árum til að rcisa Ingólfsmynd Einars úr eir á Arnar-
hóli. Síðar var Einar látinn gera nokkur opinber minnismerki,
sem heyra fremur undir stjórnmálasöguna en listina. Þó Jónas
Hallgrímsson með blómið í hendi sé að vísu inndæll í yfirlætisleysi
sínu á túnblettinum, þar sem hann hefur staðið „til bráðabirgða“
síðan 1908, mun bæði listamanninum og vinum lislar hans koma
saman um, að þær myndir, sem hann hefur verið látinn gera af
vorum ágætu stjórnmálamönnum og konungi, séu meðal hins veiga-
minnsta í æfistarfi hans, og í raun réttri engum til sérstaks heiðurs.
Þar er stórskáld aðeins haft í nokkurs konar daglaunavinnu til
að yrkja eftirmæli. Og þótt Jóns Sigurðssonar minnismerkið, sem
nú stendur á Austurvelli, sé þessara mynda bezt, var Reykvíkingum
sjónarsviftir í missi Thorvaldsens, en línur þeirrar göfugu mvndar
orkuðu mýkjandi og mildandi á höfuðstað okkar, meðan hún ríkti
yfir hjarta hans umleikin yndisþokka sínum og hljóðlátri tign. En
standmyndirnar tvær fyrir framan Stjórnarráðið eru, þrátt fyrir
ýmsa kosti, ekki til neinnar sérstakrar prýði, og varla ánægju fyrir
neinn, og mér þætti ekki sennilegt, að meistarinn tæki því mjög
illa, þó þær væru bræddar upp og steypt úr þeim líking einhverrar
þeirrar myndar, sem segir meira af hjarta hans og stendur því nær.
Hvað sem öðru h'ður, finnst mér ósæmilegt, að beztu verk
meistarans skuli aðeins vera til í hinu andstyggilega efni, gifsinu,
þessu skítsæla og brothætta frauði. Hvaða félög eða einstaklingar
af öllum þeirn, sem í tíma og ótíma lofa Einar Jónsson, vilja nú
taka sér fram um að sýna í verki, að þeim sé alvara, og beita sér
fyrir samskotum til að koma upp Utilegumanninum úr virðulegu
efni á fögrum stað í höfuðborginni, — helzt á Skólavörðuhæðinni
eða einhvers staðar, þar sem sér til fjalla. IJin prýðilega mvnd af
Leifi heppna, sem eins vel mætti heita „Fyrsti Rauðskinninn kemur
lil Islands“, ætti heldur að standa einhvers staðar nær sjó, enda
2