Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Blaðsíða 25

19
l
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
hrópið: „Herr, Herr, Herr, unser Herrscher“ („Guð, guð, guð,
drottinn vor“) o. s. frv. Þá tekur við les (recitatio) guðspjallsins,
orð Jesú, postulanna, Pílatusar, hermanna og fólksins, fléttað hug-
leiðingum trúaðra sálna og safnaðarins í aríum og sálmum. Við
heyrum lianann gala, Pétur gráta beisklega, hermennina varpa hlut-
kesti, fortjald musterisins rifna og björgin klofna, og að lokum
hljómar ákall safnaðarins til Jesú um náð. í íslenzku þýðingunni
hefur frumtextinn verið felldur burt á nokkrum stöðum, svo sem í
upphafi og nokkrum sálmum, en í stað þess teknir nokkrir af passíu-
sálmum Hallgríms Péturssonar og er þá söngröddin ýmist löguð
eftir sálmunum eða þeir eftir laglínunni (t. d. Upp, upp mín sál),
sem mjög er sundurslitinn. Þetta tel ég ekki til hóta. Að vísu má
segja að sálmar Hallgríms Péturssonar gnæfi að skáldlegri fegurð
himinhátt yfir frumtexta Brockes, en mér finnst bæði tónverkið og
sáimarnir hafa orðið fyrir of miklu raski við þessar breytingar.
Ákallið „Herr, Herr, Herr“, er t. d. allt annars eðlis, en sjálfshvöt
skáldsins „Upp, upp mín sál“, og hrynjandi sáhnsins „Úrræðin
bezt er auðmýkt geð“ er alveg öfug við hljóðfall Iagsins sem hann
er sunginn við, svo nefnd séu tvö dæmi. Hitt er annað mál að sálm-
ar Hallgríms hafa eflaust átt sinn þátt í að opna lijörtu íslenzkra
áheyrenda fyrir þessu dýrðlega tónverki og er þá skaðinn ef til vill
að nokkru bættur. Hvað sem því líður er starf söngstjórans dr.
Urbantschitsch aðdáunarvert. Honum hefur tekizt að vekja söng-
fólk og hljómsveit til dáða, en það hefur í mörg ár verið nær ó-
kleift að smala saman fólki í samkór vegna þess, að karlmennirnir
hafa heldur viljað púa undir einhverri karlakórssólónni (fyrtist nú
ekki, góðir hálsar! ) en syngja guði lof og dýrð í samkór. Það er
gaman að minnast þess, að Bach átti sjálfur í sama basli með söng-
menn. Matteusarpassían var sungin af 24 söngnemum Tómasarskól-
ans og stúdentum. Á þeim dögum gleypti óperan beztu söngradd-
irnar.
Síðan striðið hófst höfurn við fengið að heyra þessi stórkórverk,
„Sköpunina“ eftir Haydn, „Messías“ eftir Hándel, „Stabat Mater“
eftir I-’ergolese, „Requiem“ Cherubinis, „Requiem“ Mozarts, „Árs-
tíðirnar“ eftir Haydn og „Jóhannesarpassíu“ Bachs. Páll ísólfsson,
dr. Urbantschitsch og Róbert Abraham stjórnuðu verkunum.
2*