Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Page 44

38
TIMARIT MALS OG MENNINGAR
liafa hlotið þar frama, svo sem landkönnuðurinn og rithöfundur-
inn heimsfrægi Vilhjálmur Stefánsson.
Að öllu þessu athuguðu og ýmsu fleiru, sein hér verður ekki rak-
ið, er það ljóst, að það er hin mesta fjarstæða, sem gefið hefur
verið í skyn nýlega, að íslendingar séu kuldalegir og jafnvel ó-
vinveittir í garð Bandaríkjanna. Hver skyniborinn Islendingur,
sem eitthvað fylgist með því, sem i kringum hann gerist, veit til
dæmis, að þjóð vor er að kalla einhuga um að óska þess af öllu
hjarta, að Bandaríkin og aðrir bandamenn beri sigur úr býtum
í styrjöldinni, og hún fylgist af brennandi áhuga með baráttu þeirra
fyrir frelsi og almennum mannréttindum meðal einstaklinga og
þjóða.
Hitt er svo annað mál, þótt stundum hvarfli að oss hugsunin, sem
felst í hinu fornkveðna: drottinn varðveiti mig fvrir vinum mín-
um....
I því sambandi er vert að minnast þess, að í Bandaríkjunum, eins
og víða annars staðar nú á dögum, heyja andstæð öfl harðvítuga
baráttu. Stórvirkir og mikilhæfir hugsjónamenn eins og Roosevelt
og ýmsir samstarfsmenn hans eru þar að verki, en þröngsýn og
óbilgjörn einkahagsmuna- og heimsvaldastefna á einnig sín ítök, og
er þess ekki langt að minnast, að þeirrar stefnu gætti mjög í yfir-
stjórn landsins. Það var á árunum eftir síðustu heimsstyrjöld 1920
—1932.
I lok styrjaldarinnar 1918 gerðist Woodroiv Wilson, sem verið
hafði forseti Bandaríkjanna frá 1912, einn helzti leiðtogi þeirra
mörgu miljóna um allan heim, sem.vildu koma á réttlátum friði og
tryggja það með sameiginlegu átaki þjóðanna, að ógnir og bölvun
hins nýafstaðna ófriðar kæmu aldrei aftur yfir mannheim. Megin-
efni friðarstefnu sinnar markaði Wilson í 14 greinum og var eitt
höfuðatriðið stofnun þjóðabandalagsins, sem kunnugt er. Friðar-
verðlaun Nobels hlaut Wilson fyrir viðleitni sína, enda þótt hon-
um mistækist í mikilsverðum atriðum að koma stefnu sinni í fram-
kvæmd við samningaborðið í Versölum. En þegar heim kom. létu
landar forsetans sér fátt um finnast friðarsamninga hans og neituðu
að ganga í þjóðabandalagið. En harðskeyttustu einkahagsmuna-
mennirnir sáu sér leik á borði. færðu sér í nyt andúðina gegn Wil-