Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Side 64

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
58
nema holtarót
og harð'asægjur.
eða:
Eigi leyna augu
ef ann kona manni.
sem er dróttkvætt. Alveg sams konar málshættir koma fvrir í forn-
ritum:
Berr er hverr á baki.
nema sér bróðtir eigi,
eðá þá í spakmælakvæðum eins og Hávamálum og Málsháttakvæði.
Grýluþula kemur fyrir í Sturlungu; þegar Loftur biskupsson reið
að Birni Þorvaldssyni á Breiðabólstað, var þetta kveðið:
Hér ferr Grýla.
í garð ofan
ok hefir á sér
hala fimmtán.
Líkt hlutverk og boli í síðari tíma stefjum hefur geithafurinn haft.
svo sem sjá má á vísu Hjartar Islendings til Haralds harðráða:
Hafr er úti
hvítr í túni.
skúmir auginn,
ltefir skegg mikit:
brestir klatifum,
vill börn taka;
sá er geitar sonr
gerr við errtt.
A líkan hátt má rekja samþand milli galdra og fræðistefja fvrri
tíma og síðari, og sama er að segja um bænir og ávarpsorð til dul-
magnanna og hinna æðstu valda, en þar gætir þó meira þeirra siða-
skipta, sem orðið hafa, fyrst þegar kristni tók við af heiðni, síðan
þegar lútherskan tók við af kaþólskunni. Einkar athyglisverðar eru
nokkrar bænir, sem varðveitzt hafa munnlega úr kaþólskunni; sum-
um munu finnast þær broslegar vegna einfeldni þeirrar. sem þar
birtist, en í rauninni er sú einfeldni fágætlega hrein og barnslega
fögur, eins og í þessari bæn fvrir fé í haga: