Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Síða 83

JAFNVÆGI EÐA MISVÆGI í ALÞJÓÐLEGUM VIÐSKIPTUM 273
leiðingar fjármálasteínu annars hvors ríkisins verði sú, að framboð
gjaldmiðils þess haldist um langt skeið meira en eftirspurn eftir honum,
ef gengisskráning helzt óbreytt. Þær aðstæður gætu ekki skapazt, ef
bankastarfseminni væri svo hagað, að tekjur þjóðarinnar og útgjöld
svöruðu til þess, er þær hefðu verið, ef slegin mynt væri eini gjaldmið-
illinn. Miðað við óbreytta gengisskráningu, hlýtur samkvæmt því „jafn-
an að vera til eitthvert peningamagn. sem í umferð mundi svara til þess,
að innlent verðlag og upphæð þjóðarteknanna yrðu þá slík, að jafnvægi
héldist í viðskiptum við útlönd. Af því leiðir, að misvægi helzt um langt
skeið, að annað peningamagn en hið fyrrgreinda hlýtur að vera í um-
ferð ... í þessum mjög svo mikilvæga skilningi. verður þess vegna sagt,
að misvægi í greiðslujöfnuði við útlönd og skortur á erlendum gjald-
miðli eigi alltaf rætur sínar að rekja til fjármálastefnu þeirrar, sem við-
höfð er.“
Prófessor Robbins heldur því raunar ekki fram, að tilefni greiðslu-
hallans þurfi endilega að vera fj ármálalegt. Aftur á móti gefur hann
hvergi í skyn, að orsaka langvarandi greiðsluhalla geti verið að leita í
misræmi í heimsbúskapnum, misræmi, sem er erfiðara viðfangs en svo,
að áhrif þess verði máð út með hagræðingu fjármálastefnu viðkomandi
ríkja.
III
Prófessor John H. Williams hefur hins vegar fyrirlestur sinn á því að
ræða þetta vandamál og kallar það ás, sem allar umræður um milliríkja-
verzlun hafi snúizt um síðustu ár. Hann spyr: „Stafar sá þráláti greiðslu-
halli, er mörg lönd hafa átt við að etja að undanförnu, af því, að þau
hafa ekki fylgt tilskildum fjármálareglum, svo að ekki hefur gætt til-
hneigingarinnar til jafnvægis í alþjóðlegum viðskiptum?“ eða „er
nokkur slík tilhneiging til jafnvægis til staðar?“ Þessi tvö sjónarmið
þurfa samt ekki að teljast ósamræmanleg. Hitt verður þó haft til marks
um, hve mjög skilur á milli, ef þau eru teygð til hins ítrasta, að sumir
telja, að einungis þurfi að reka gullfótarstefnu í fjármálum til að öll
greiðsluvandræði hverfi fyrir atbeina frjálsrar samkeppni, en aðrir halda
því jafn eindregið fram, að eina meinabótin, er dugi, sé alger áætlunar-
búskapur.“
Tímarit Máls og menningar, 3. h. 1954
18