Tímarit Máls og menningar - 01.12.1960, Blaðsíða 84

TÍMARIT MÁLS 00 MENNINGAR
rekja alla vanþekkingu og misskilning er-
lendra fræðimanna á íslenzkum högum að
fornu og nýju. Enskir og danskir háskóla-
menn hafa allra útlendinga mest gert sér
far um það á síðustu árum að kynnast ræki-
lega íslenzku samfélagi og skilja menningu
okkar til hlítar. Fremstir í flokki slíkra
Englendinga eru þeir Turville-Petre, pró-
fessor í Oxford, og Peter G. Foote, kennari
við háskólann í London, en hægt væri að
telja fjölda annarra háskólakennara þar í
landi, sem hafa það m. a. sér til ágætis að
tala íslenzku lýtalaust og hafa unnið að
alls konar rannsóknum á íslenzkum fræð-
um. Turville-Petre hefur m. a. samið ágæta
hók um upphaf íslenzkra bókmennta
(Origins of Icelandic Literature, Oxford
1953.) Það er einhver bezta bók sinnar teg-
undar, sem út hefur komið til þessa. - Peter
G. Foote hefur samið fjölda greina um ís-
lenzk efni, m. a. um hið fræga brúðkaup á
Reykjahólum 1119 og baksvið Sturlu sögu,
sögu Hvamms-Sturlu. (Saga-Book of the
Viking Society XIV 3, 226—39 og sama XII
4, 207—37). I ritgerðinni um Sturlu sögu
skyggndist liann dýpra í íslenzkt samfélag
um 1200 en öðrum hafði tekizt. Árið 1959
kom út eftir hann: The Pseudo-Turpin
Chronicle in Iceland: A Contribution to
the Study of the Karlamagnús saga
Lítilli þjóð er mikilvægt að eiga sér við-
urkennd andleg verðmæti, sem veita henni
örlítinn myndugleik og gera hana hlut-
genga í samfélagi þjóða. íslenzkar forn-
hókmenntir og verk Halldórs Kiljans eru
helzta veganesti okkar íslendinga á alþjóða
leiðum. Okkur er mjög mikilvægt, að ágæt-
ir visinda- og listamenn framandi þjóða
túlki bókmenntir okkar fyrir löndum sín-
um, og betur verður það ekki gert en í
liinni nýju útgáfu Gunnlaugs sögu, sem þeir
Quirk og Foote hafa annazt. Hún flytur
vandaðan islenzkan texta, nákvæma enska
þýðingu, ýtarlegar skýringar og rækilegan
formála. Þessi útgáfa verður þjóðum heims
lykill að íslenzkum fombókmenntum, ef
hún verður að veruleika, en það var all-
langt að bíða næsta bindis. 1 sumar kom út
annað hindi þessarar útgáfu, Ileiðreks saga
og Hervarar, en hana annaðist Chr. Tolkien.
1 vændum eru þessi rit:
Hrafns saga Sveinbjarnarsonar, Völsunga
saga, Ljósvetninga saga og saga Páls bisk-
ups Jónssonar. Ritnefnd útgáfunnar skipa
prófessorarnir Sigurður Nordal og Turville-
Petre.
Þessar sögur yrðu dálítið sýnishorn af ís-
lenzkum bókmenntum 12. og 13. aldar; hér
er um Fornaldarsögur að ræða með æva-
fornuni erlendum minnum; samtíðasögur,
ritaðar skömmu eftir að atburðir, sem þær
greina frá, gerðust, og eina íslendinga
sögu. 1 þetta sýnishorn skortir m. a. kon-
ungasögur og helgisögur til þess að það
veiti dálitla svipmynd af bókmenntaiðju ís-
lendinga að fornkvæðum ógleymdum. Ætla
verður, að þeim sé markaður bás framar-
lega í útgáfunni, þótt það sé ekki enn þá
orðið uppskátt.
Utgáfa Gunnlaugs sögu gefur fyrirheit
um það, hvernig útgáfa þessi verður. Ilenni
er ekki ætlað að vera ,frumleg‘, flytja
hæpnar skoðanir og kenningar um ritun og
samningu sagnanna, heldur staðgóðan fróð-
leik. Henni er ætlað að flytja fræðimönnum
veraldar niðurstöður rannsókna íslenzkra
og erlendra manna á fornbókmentunum og
því samfélagi, sem ól þær af sér. Þótt ís-
lenzka sé nú kennd og skilin víðar um lönd
en áður, þá verður þess langt að bíða, að
bókmenntafræðingar í Indlandi, Japan eða
Argentínu geti fylgzt milliliðalaust með
rannsóknum íslendinga á bókmenntum sín-
um. Þeim getur komið til hugar að snara
þeim á þjóðtungur sínar og gera það jafn-
vel öðru hverju, en það er undir hælinn
lagt, hvernig til tekst, meðan engin ,viður-
kennd‘ útgáfa er til á einhverju heimsmáli.
418