Tímarit Máls og menningar - 01.12.1960, Blaðsíða 78

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Af Ijóðum bókarinnar tel ég mestan feng
í svertingja-ljóðunum: kynngi þeirra snert-
ir hjartað „einsog arnsúgur“ svo notað sé
orðalag þýðandans í einu þeirra. Hér ber
liæst dulúðug ljóð Sédar-Senghors: Svarta
kona og Nótt í Sine ásamt broti úr upp-
reistarljóði Jacques Roumains: Ibenholt.
Senghor hefur verið lýst sem talsmanni
sáttastefnunnar í frelsisbaráttu svertingja-
þjóðanna, með samvöxt evrópskrar menn-
ingar og afríkanskrar siðleifðar að megin-
markmiði. I ljóðum sínum er hann boðberi
friðsemdar og frjósemi: þar streymir blóð-
ið hvergi nema í æðum. Ofannefnd lióð
hans eru dásamlegar umfaðmandi lofgerðir
um svertingjakonuna, þrungin heitri lífs-
gleði; einkenni þeirra er voðfelld vermandi
mýkt, óvenju fagrar og sterkar líkingar og
frumræn móðurdýrkun, sem í senn beinist
að hinni svörtu konu og náttúrunni, sjálfri
Afríku, fóstru hins svarta kynstofns. í þýð-
ingu Halldóru eru ljóð þessi mikil og sönn,
svo áhrifaþyngri skáldskap mun torvelt að
finna í gervöllum íslenzkum þýðingarbók-
menntum:
„Nakta kona, svarta kona!
klædd lit þínum sem er líf ...“
„gasella sameinuð himninum, perlurnar eru
stjörnur í nótt hörunds þíns.“
„I skugga lokka þinna leitar ótti minn ná-
lægra sólna í augum þínum.“
(Svarta kona).
„... hlustum á okkar dimma blóð, sem
liamrar í æðunum, hlustum
Á stóra slagæð Afríku. sem slær í þokunni
yfir gleymdum þorpum.“
(Nótt í Sine).
Ljóð J. Roumains eru í eðli sínu gerólík
ljóðum Senghors, þótt tilfinning þess aS
vera svartur myndi uppistöðuna í skáldskap
beggja, svo sem tíðast mun um skáldskap
svertingja. Ibenholt er stórfenglegur upp-
reistaróður, þrunginn sársauka og stolti,
niðurlægjandi minningum og ógnvekjandi
fyrirheitum um hefnd og hreinsun. Athygl-
isvert er að finna hér líkingu í ætt við heit-
ingar Bólu-Hjálmars:
„hnefi réttlætisins
hefir sprengt hljóðhimnur himinsins" —
sbr. Þjóðfundarsöng: „skal mitt hróp af
heitum dreyra / himininn rjúfa ...“ Hjá
Roumain er stríðsandinn ráðandi gagnstætt
friðaranda Senghors. Þó hefðu andstæðurn-
ar orðið enn skarpari, ef negraskáldið Aimé
Césaire hefði hlotið heiðurssætið andspæn-
is Senghor, því að í Ijóðum hans rís bylt-
ingarandi svertingjaskáldanna hæst; von-
andi lætur Halldóra ekki dragast úr hömlu
að kynna þann frömuð súrrealismans ís-
lenzkum lesendum.
Ljóð þeirra fimm svertingjaskálda ann-
arra, sem kynnt eru í bókinni, eru öll veiga-
minni en framantalin; sameiginlegt ein-
kenni þeirra kristallast í lokaorðum ljóðs-
ins Mótrnæltu ofbeldinu eftir David Diop:
„Rístu upp og hrópaðu: Nei!“ En hvar-
vetna er handbragð þýðandans jafn óskeik-
ult og listrænt: öll eru ljóðin upphafinn
lestur.
Ljóð eskimóa, sem kynnt eru í fyrsta
hluta bókarinnar, einkennast af sjálfkvæmri
póetískri innlifun, eðlislægum frumrænum
skilningi á eðli Ijóðsköpunar og skarpri
lífrænni náttúruathugun. Fyrsta atriðið lýs-
ir sér ekki hvað sízt í þeim nánu tengslum,
sem ljóðagerð eskimóa hefur haft við söng
og dans, en þetta þrennt hefur löngum
myndað órjúfanlega heild, eins og þjóð-
fræðingurinn Knud Rasmussen greinir
glöggt frá í bókinni „Snehyttens sange“.
Annað atriðið kemur víða fram:
412