Tímarit Máls og menningar - 01.12.1960, Blaðsíða 85

UMSAGNIK UM BÆKUR
Það er hverri þjóð kappsmál, að listaverk
hennar komist óskemmd að augum og eyr-
um erlendra neytenda; hingað til hefur lít-
ið verið unnið að slíku markvisst af hálfu
okkar Islendinga, þess vegna fögnum við
því, ef aðrir leggja okkur lið á þessu sviði.
Það væri æskilegt, að menningarsjóður eða
eitthvað annað íslenzkt útgáfufyrirtæki
legði í vandaða útgáfu íslenzkra úrvalsrita
á erlendum málum, ensku eða þýzku; í
Danmörku hefur forlagið E. Munksgaard
gefið út vandaðar ljósprentanir af íslenzk-
um miðaldaritum, og vafalaust ekki tapað
á fyrirtækinu. Hér hefur komið út ágæt
ljósprentun Islendingabókar, sem Jón Jó-
hannesson prófessor annaðist, og sannar
hún, að hér eru til öll tæki til slíkrar út-
gáfu. Utgáfa Skarðárbókar Landnámu, sem
Jakob Benediktsson sá um, er einnig hin
vandaðasta. Islenzk rit eiga auðvitað að
vera bezt út gefin á Islandi, en okkur ber
að styðja þá starfsemi, sem okkur er til
nytja á þessu sviði erlendis.
Gunnlaugs saga hefur hlotið einna mest-
ar vinsældir íslenzkra fornsagna erlendis.
Hún hefur verið þýdd á flestar tungur, oft-
ast gefin út og er víða notuð sem handbók
við íslenzkukennslu. Orsakir þessa eru aug-
ljósar þeim, sem þekkja íslendinga sögur
til hlítar, en vinsældir sögunnar hafa valdið
því, að hún varð fyrir vali sem fyrsta bók
hinnar nýju útgáfu. Peter Foote ritar for-
mála að sögunni, gerir þar grein fyrir upp-
hafi íslenzkrar sagnaritunar, heimildum
höfundar og fyrirmyndum að sögunni, með-
ferð hans á efninu, skáldskap hans og list-
sköpun. Eins og honum var skylt byggir
hann að miklu leyti á útgáfu Sigurðar Nor-
dals (íslenzk fornrit III., Rvík 1938), en
getur einnig þess, sem síðar hefur komið
fram um söguna, m. a. ritgerðar Bjama
Einarssonar: Bardaginn á Dinganesi, Nor-
dæla 1956. Hér er engu að síður um sjálf-
stætt verk að ræða, en hvorki endursögn né
þýðingu. Neðanmáls fylgja texta rækilegar
skýringar og að bókarlokum eru skýringar
fræðiheita, skýrð hugtök eins og Alþingi,
berserkur, goði, lögsögumaður o. fl. Þessi
bók verður tvímælalaust til þess að leið-
rétta margs konar firrur erlendra manna um
íslenzkar fornsögur.
Það er ekki vansalaust fyrir okkur,
að margar beztu vísindaútgáfur á verk-
um Islendinga og mörg beztu rit um ís-
lenzk fræði skuli enn í dag vera unnin og
út gefin erlendis, að betur skuli unnið á
ýmsum sviðum íslenzkra fræða í Kaup-
mannahöfn og Englandi en hér heima; eng-
in hérlend útgáfa stenzt samanburð við
Bibliotheca Arnamagnæana, handritaútgáfu
E. Munksgaards, á ensku og dönsku eru til
miklu betri rit um íslenzkar bókmenntir
fornar en á íslenzku svo að dæmi séu nefnd.
Það eru gefin út ógrynni prentaðs ntáls hér
heima, en það er ekki hægt að gefa hér út
nauðsynlegustu heimildir íslenzkrar sögu
eða vinna hér að vísindalegum textaútgáf-
um sökuni féleysis. Þetta er nöturleg stað-
reynd, sem mun kreppa því harðar að ís-
lenzkum fræðimönnum sem árin líða. Hin
fyrirhugaða útgáfa Nelsons á íslenzkum rit-
um er allra þakka verð, en hún er ögrun
við okkur íslendinga, athafna- og sinnu-
leysið hér heima.
Björn Þorsteinsson.
419