Tímarit Máls og menningar - 01.12.1960, Blaðsíða 3

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR • 21. ÁRG. • DES. 1960 • 5. HEFTI
TIL FÉLAGSMANNA MÁLS OG MENNINGAR
Fyrir skömmu er komin út fyrri félagslxik Máls og menningar á þessu ári, Mannkynssaga
1789—1848 eftir Jón Guffnason. Væntanlega er hún nú komin til flestra umboðsmanna
úti um land. Enda þútt bókin birlist nokkru seinna á árinu en uppbaflega var ráðgert, má
ætla að hún verði aufúsugestur mörgum félagsmanni.
Það verður að segja hverja sögu eins og hún gengur: útgáfu Mannkynssögu Máls og
menningar hefur miðað miklu hægar áfram en æskilegt hefði verið og félagsstjórn hefði
kosið. Að gefa út vandaða mannkynssögu var eitt af þeim verkefnum sem Mál og menning
setti sér þegar á fyrstu árum sínum. Flestum mun líka koma saman um að vel hafi verið af
stað farið með fyrstu tveim bindunum, sem Ásgeir Tfjartarson er höfundur að og komu á
prent 1943 og 1948; þær bækur hafa hlotið lof bæði leikra og lærðra. En nú hafa liðið 12
ár án þess að nýtt bindi hafi bætzt við og stjórn Máls og menningar er fús til að viður-
kenna að það er óhæfilega langt hlé.
Þegar útgáfan er nú hafin á nýjan leik, her að gela þess að hin upprunlega áætlun hef-
ur hreytzt allmikið á þessum árum. Það var ætlunin, þegar fyrsta bindið kom út, að Mann-
kynssagan yrði alls sex bindi, og ennfremur var ráðgert að hún yrði samin aðeins af tveim
mönnum: Ásgeiri Hjartarsyni og Sverri Kristjánssyni. Nú hefur hinsvegar verið ákveðið
að fela fleiri mönnum að rita verkið, en i öðru lagi liefur komið í ljós við nánari athugun
að sex hindi væru of þröngur rammi fyrir ítarlega mannkynssögu. Er nú miðað við að ritið
verði 8—10 bindi, en þar af verður eitt helgað forsögunni. Meðal þeirra ungu fræðimanna
sem tekið hafa að sér að semja eitt eða fleiri hindi af Mannkynssögunni samkvæmt hinni
nýju áætlun eru Björn Þorsteinsson, Bergsteinn Jónsson, sem mun fjalla um tímabilið frá
miðri 17. öld til 1789, og Þorkell Grímsson, er rita mun bindið um forsöguna. Jón Guðna-
son, höfundur þess hindis sem er nýkomið út, mun einnig taka að sér næsta bindi í röð-
inni: um síðari hluta 19. aldar og byrjun hinnar 20.
Einhverjir félagsmanna hefðu sjálfsagt heldur kosið að Mannkynssagan væri gefin út í
réttri tímaröð, og má til sanns vegar færa að það væri ákjósanlegast. En engan baggamun
ríður það þó, enda er hinn hátturinn oft hafður á um útgáfu ritverka sem þessa, er nokkrir
höfundar skipta á milli sín.
Ritstjóm Tímaritsins hyggur reyndar að óhætt sé að lýsa því yfir fyrir hönd stjórnar
Máls og menningar að hún sé hreykin af að hefja á ný útgáfu Mannkynssögunnar einmitt
með þessari bók. Það er bæði, að fá tímabil er nauðsynlegra að þekkja til að skilja vora
tíma en það skeið sögunnar sem fjallað er um í þessu bindi, og hitt, að höfundimim liefur
tekizt að gera hinu stórfenglega efni þau skil í lifandi frásögn og ljóslega niðurskipaðri, að
vart verður á betra kosið, þegar tekið er tillit til þess að honum eru óhjákvæmilega settar
skorður af stærð og sniði verksins.
337
22