Tímarit Máls og menningar - 01.12.1960, Blaðsíða 74

Umsagnir um bækur
Hermann Pálsson:
Islenzk mannanöín
Heimskringla,
Reykjavík 1960.
Stundum fer svo, þegar okkur berst ný
bók í hendur, að við furðum okkur á
því hví í ósköpunum að svona bók hefur
ekki komið út fyrr. Svo er um þessa. Lög
um mannanöfn voru sett fyrir 35 árum og
eru enn í gildi. Þar segir m. a.: „Stjórnar-
ráðið gefur út skrá, eftir tillögum heim-
spekideildar háskólans, yfir þau manna-
nöfn, er nú eru uppi, sem bönnuð skulu
samkvæmt lögum þessum. Skrá þessi skal
send öllum prestum landsins. Skráin skal
gefin út á hverjum 10 ára fresti að lokinni
útgáfu hins almenna manntals." Er
skemmst frá að segja að slík skrá hefur
aldrei verið gefin út, enda mun Háskólinn
aldrei hafa gert neinar tillögur um það. -—
Og um mannanafnalögin mun það sannast
sagna að þau hafa „verið þverbrotin svo
oft, að undrum sætir“, eins og höfundur
segir. Prestar hafa að vísu vitað um tilvist
þeirra, en hvort tveggja er að þeir eru mis-
jafnlega smekkvísir á íslenzkt mál og svo
er ekki í lögunum neina vísbendingu að
finna um það hvaða nöfn eru rétt „að lög-
um íslenzkrar tungu“. Bók Hermanns er
tilraun til að bæta nokkuð úr þessu.
Upphafskafli bókarinnar nefnist „Lög um
mannanöfn“. Drepur höf. þar á nokkra
nafnaflokka sem teljast verða rangnefni
eftir reglum íslenzkrar tungu, og bendir
hann þar á að misræmi nokkurt muni vera
í nafnavalinu í bókinni, enda er ógerlegt að
komast með öllu fram hjá því. Höf. tekur
þar fram að hann hafi sleppt öllum nor-
rænum tökuheitum „sem borizt hafa hingað
frá Dönum í afbökuðum myndum“. Meðal
slíkra nafna eru Rúrik, Olga og Gústaf, sem
hann telur eiga að vera Hrærekur, Helga og
Gautstafur.
Næsti kafli nefnist „Nöfn og saga“, ör-
stutt yfirlit, og hefði gjarnan mátt vera
lengri.
Þá eru kaflar um tvínefni og samsett
nöfn, m. a. það siðleysi í nafngiftum að
mynda kvenmannsnafn af hvaða karlmanns-
nafni sem er, og öfugt, nöfn eins og Guð-
rúníus, Kristrúnus, Einarína, Guðjónsína.
Næstu tveir kaflar eru um viðliði í nöfn-
um. Þar hefði verið æskilegt að skýringar
á merkingu hvers liðar hefðu fylgt, og verð-
ur komið að því síðar.
Þá kemur sá kafli sem lfklega má telja
mest skiptar skoðanir um, en það er kafl-
inn um aðskotanöfn. Að sjálfsögðu eru öll
þau nöfn sem höf. telur þar útlend að upp-
runa, en ýmsum mun þó virðast höf. hefði
mátt flokka þau nokkuð niður, t. d. í alger-
lega ónothæf nöfn og illa nothæf. Ég held
það hefði verið miklu vænlegra til árang-
urs. Það er t. d. mikill munur á nöfnunum
Ágúst og Ágústínus, hvað hið fyrra er
skárra. Nöfnin Hans, ísak, Jenni, Alma,
Áróra, Elsa, Eva, Marta, eru að mínu viti
N.
408