Tímarit Máls og menningar - 01.06.1984, Síða 64

Tímarit Máls og menningar
millistéttarinnar væri píp og eina leiðin út úr þeim andlegu þrengslum sem
einkenndu líf þeirrar stéttar væri leið byltingarinnar, leiðin til hins nýja lífs.
Kannski hefur Anton gamli Tsjékhof snúið sér oft við í gröfinni meðan á
þessum æfingum stóð, en við töldum okkur trú um að hann hefði gerst
bandamaður okkar ef hann hefði komið til okkar og sett sig inn í málin
einsog þau litu út frá okkar bæjardyrum.
Leikritið sjálft var óbreytt, varla haggað stafkrók í textanum, en búinn til
einskonar rammi um verkið. Þegar leikhúsgestir komu í anddyri hússins
blasti við þeim dæmigerð kúbönsk millistéttarstofa frá því fyrir byltingu.
Þaðan var haldið inn í salinn, og á sviðinu var önnur stofa, rússnesk, en
áþekk hinni. Þeir sem áttu miða á fremsta bekk voru reknir upp á sviðið og
látnir sitja þar fram að hléi sem gestir í teboði systranna þriggja. Eftir hlé
sátu þeir á fremsta bekk. Þá er farið að síga mjög á ógæfuhliðina hjá
systrunum og leikmyndin var látin sýna það: hún varð smám saman að
rústum. Yfir þessar rústir voru áhorfendur látnir ganga að leik loknum, og
leiddi þá ungur trúbadúr með gítar og söng vísur um frelsið. Áhorfendur
gengu semsé í halarófu á eftir söngvaranum yfir sviðið, út um baksviðsdyrn-
ar og niður stiga þar, framhjá búningsklefunum og niður í anddyrið sem
hafði breytt um svip: í stað borgaralegra húsgagna og skrautmuna voru
komnir rauðir fánar, veggspjöld og byltingarslagorð. Söngurinn magnaðist,
áhorfendur og leikarar tóku undir og brátt voru allir komnir út á götu og
farnir að dansa.
Sýningin á Þremur systrum er í minnum höfð og oft vísað til hennar í
greinum um leikhúsmál á Kúbu. Þetta var djarft tiltæki, en það heppnaðist,
og hefði áreiðanlega hvergi heppnast nema á Kúbu.
IV
Tíminn líður og nú er byltingin á Kúbu orðin 25 ára. I aldarfjórðung hefur
hún haldið velli þrátt fyrir aðkast og ögranir, viðskiptabann og þvinganir af
hálfu nágrannans volduga í norðri sem lítur á alla álfuna sunnan Río Bravo
sem bakgarð sinn og yfirráðasvæði. Mörg áföll hefur byltingin mátt þola, en
alltaf hefur hún risið upp að nýju, sterkari en fyrr. Einskis hefur verið svifist
í þeirri viðleitni að einangra Kúbu, efnahagslega, pólitískt, menningarlega.
Samt lifir byltingin, fólkið á Kúbu býr við betri kjör en nokkru sinni fyrr í
sögu landsins, og Kúba gegnir mikilvægu hlutverki í samtökum þróunar-
ríkja. Og menningin blómstrar. I átta ár hef ég fylgst með þróun mála úr
fjarska. Eg hef séð listirnar dafna, lesið um uppgang áhugamanna á ýmsum
sviðum, t. d. í leiklist og tónlist, séð hvernig menningin verður í síauknum
mæli hluti af lífi fólksins. Ótalmargt hefur gerst á þessum átta árum. Árlega
294